Rechtskundige significa

13

van de verskunst van Herman Gorter: „In ’t algemeen slechts kan men weten, dat kunst de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie moet zijn.”¹)

Wanneer zoo eene kunst mogelijk was, zou zij buiten de verstandhouding der menschen blijven, gelijk min of meer met sommige verzen van Herman Gorter is gebeurd.²)

Anderzijds: ook de zelfverkeering kan niet op zich zelve worden gesteld. Dat is: volkomen verstandhouding is niet mogelijk, en zou ook geene verstandhouding meer zijn.³)

Individualiteit is betrekkelijke eenzaamheid, dat is: betrekkelijke gemeenschap.⁴)

Iedere sensatie is individueel en algemeen-mensche-lijk. Maar juist het individueele kan niet worden beschreven. Op twee wijzen kan naar zoo eene beschrijving worden gestreefd.

¹

*) In „Veertien jaar litteratuurgeschiedenis’', herdrukt in „Nieuwere litteratuurgeschiedenis”, Deel 2. Waarover: Is. P. de Vooys „De Dichter Herman Gorter’' in ,,D© Beweging” van November 1905, bldz. 159.

²

) Alex. Gutteling „De Veertien Jiaar Litteratuurgescihiedenis van Willem Kloos” in „De Beweging” van Juni 1907, bldiz. 383-387.

³

) Schiller: Sprache: „Warum kann der lebendige Geist dem Geist nicht erscheinen? Spricht die Seele, so spricht, ach, schon die Seele nicht mehr.” En: An den Dichter: „Lasz die Sprache dir sein was der Körper den Liebenden. Er nur ist's, der die Wesen trennt, und der die Wesen vereint”.

⁴

) Just Havelaar „Persoonlijkheid” in „De Gids” van Juni 1918.