Pathologieën

het huis is hier wel wat klein, en als de huren maar niet zoo hoog waren, dan zou ik wel liever in een benedenhuis willen wonen."

Johan dacht wel: „zij spreekt ongeveer zooals zij schrijft, met voortdurende uitleg van hare overwegingen."

Zijn vrees voor huis en lieden had hem losgelaten, en hij zeide dus op vriendelijke wijze:

„De kamer is wel voldoende ... en als de stad mooi is ..."

„Wij leven heel stil, en zien heelemaal geene jonge menschen ... maar je vader zei, dat je dat ook niet verlangen zoudt... want, dat je liever alleen wilt leven... maar ik hoop toch, dat je goed met mijn man zult kunnen samenwonen ... ik weet niet, hoe dat is, als je blind bent... mijn man zwijgt er al die jaren over ... hij zit maar in zijne groote stoel en zwijgt... misschien is dat beter dan klagen ... misschien ook niet."

Johan vroeg plotseling:

„En Richell?"

„Daar is mijn man heel goed mee .. . nee, die maakt drukte genoeg ... en zij trekken altijd een lijn tegen mij over het leed der wereld. Geloof mij, Hans, er is zooveel leed op de wereld, dat zul je later nog wel duidelijker zien, wanneer je maar eerst in het leven bent... en zoo vaak zijn het de menschen zelve, die het elkander aandoen. Iedereen kan natuurlijk een ongeluk krijgen, waaraan hij niets kon doen... zooals mijn man bijvoorbeeld, toen hij blind werd; maar de menschen onder elkaar maken elkander het meest ongelukkig ... als wij maar niet zoo liefdeloos waren, dan zou er niet zoveel leed in de wereld zijn, maar iedereen is bang, dat hij aan een ander iets te kort komt... niet, dat ik klagen wil... wij weten, wat wij bekomen kunnen, en daar doen wij het mee ... natuurlijk, dat ons leven niet meer zoo is, als vroeger, en als ik daaraan denk, voel ik mij dikwijls wel verdrietig, maar als ik dan weer naar het leed van andere menschen zie ... en mijn man is altijd liefderijk en bescheiden ... hoewel het best anders zou kunnen met zijne ongelukkige oogen."

Johan dacht toen van haar: „zij is eene zachtaardige vrouw." Daarna dacht hij over zich en zijnen vader: „wanneer ik er in slaag over mijn verdriet om vader heen te komen, dan kan ik hier tevreden zijn."

Hij zeide eenvoudigweg, dat er zeker wel veel verdriet ter wereld was, maar, dat het niet mogelijk was, dat men zich daar alles van

83