15.
Plotseling trof hem die tegenstelling met veel felle pijn. Hij dacht: ״dat is toch verschrikkelijk voor vader, dat ik in hetzelfde huis wonend hem niet wil zien, maar die dienstbode Sien wel. .. wat zal vader daarvan denken, en wat zal vader daarvan lijden." Hij zeide dus tegen Sien, dat zij met hare lezingen en hare besprekingen maar eindigen moest, want dat hij alles ten slotte toch weinig belangwekkend vond, en zeer vermoeiend. Johan zag, dat het oude meisje ontstelde en verdriet ontving, toen zij aldus weggezonden werd. Het deed hem diep leed, dat hij haar verdriet moest doen. Ook miste hij de dingen, die zij gewoon was te vertellen en lezen. Hij had ook geene prachtige kleurgezichten meer. Maar hij dacht: „het is voor vader."
Zijn lichaam was, door Johans wijze van leven en lijden, geheel krachteloos geworden. Daardoor had hij geene ontstellende droomen meer. Hij verlangde naar zijnen vader zonder lichaamsbeweging, als in den tijd, toen hij nog niet volwassen was. Johan was ziels-verheugd toen hij zijne beterschap bemerkte. Hij dacht, dat hij het vreeselijke gevoel en het verdriet daarvan, overwonnen had. Daarna begon hij naar zijn vader te vragen. Zij naderden elkander weder, en zij raakten elkander aan, maar zonder dat Johan het zeer gevreesde gevoel herkende.
Na eenigen tijd leefden zij voortdurend en op regelmatige wijze samen. Maar hunne samenleving was nu van minder fijne aard geworden, omdat Johan een geheim had, waardoor hij ontzettend leed, en dat hij nochtans niet zeggen kon.
Toen Johan weder versterkt van lijf en leden werd, begonnen de aanvallen op zijnen vader weer. Doch zijn lichaam was nog zwak, en zijn afkeer van deze soort gevoelens en verlangens was zeer groot. Daardoor wist de jongen zich, wegens zijnen vader te bedwingen, maar hij leed toch onder dat bedwang, en hij verlangde naar eene volkomen scheiding van zijnen vader, zóódat zij in verschillende steden in verschillende landen zouden wonen.
16.
In die dagen kreeg Johan geschriften in handen, waarin nauwkeurig geschreven werd over het gevoelsleven van menschen, die
18