Pathologieën

19.

De avond was stil, verfijnd van warmte en licht, toen Johan voor René het antwoord op diens brief opschreef:

״René, den brief, dien gij mij hebt gezonden betreur ik, omdat het blijkbaar de beste is, waartoe je in staat bent, terwijl ik hem beslist onvoldoende vind.

De oorzaak van ons verval ligt niet in mijn gevoel, dat zuiver genoeg is, maar die ligt wel in jou gevoelsaard, die verdorven is door bijvoegingen van overspannen wreedheid. Die wreedheid is geen noodig bestanddeel van onze liefde, zooals men wel eens meent. Ik zelf heb slechts in den laatsten tijd wreede gedachten gehad, die ik met schaamte van mij heb verwijderd. Het is wel bitter voor mij, dat de man, dien ik liefheb, zulk een bedorven liefdeleven heeft. Als ik mij-zelven niet kende, zou ik aan de zedelijke gelijkwaardigheid van ons gevoel van de liefde kunnen twijfelen en daarna wanhopen.

Je spreekt van vergeven en wat je gedaan hebt, is niet te vergeven, maar slechts te begrijpen. Maar voor wie de karakterwaarde van jou schermende mishandelingen kent, is het juist zeer gevaarlijk met jou in eene betrekking als de onze. Ik weet niet of ik het recht heb je te veroordeelen, want je bent zooals je bent, omdat je zoo bent. Maar ik heb wel het recht je te vermijden, en daarvan zal ik geen afstand doen.

Voor je bedreigingen ben ik vroeger doodsbang geweest, zoodat je mij daarmede in eenen toestand van volkomen afhankelijkheid hieldt, die onduldbaar was voor mijn zelfgevoel. Maar dat is nu uit en volkomen ook.

Wanneer je zoo slecht bent het mij moeilijk te maken in de maatschappij, waarin ik leven en werken wil, dan moet je dat voor je eigen gevoel maar verantwoorden. Alleen wil ik je zeggen, dat ik geld genoeg heb om ook buiten Holland te leven, wanneer je mij maatschappelijk onmogelijk zoudt hebben gemaakt.

Wanneer jij je vermoorden wilt, is dat je recht. Maar het is slecht van je een mogelijke zelfmoord te gebruiken als een middel om mij te vernederen om mij te dwingen tot doen en dulden van wat ik afkeur. Doch dat dreigement is een middel dat zijn macht over mij verloren heeft.

Wij zouden samen een zeldzaam leven kunnen hebben van onder-

159