Pathologieën

19.

Johan was zich voortdurend zeer goed bewust, dat René tegen hem had gezegd: ״ik had je diepe en geheime dingen willen zeggen, maar ik kan het vandaag niet."

Hij verweet zich zeiven nu, dat hij door onrechtmatige hooghartigheid René had belet te zeggen, wat René zeggen wilde. Eenige malen droomde hij des nachts op eene verschrikkelijke zichtbare wijze, dat René dood in de donkere rivier van Londen dreef. Zijn hoofd was wit, de rivier was kobaltblauw, aan de twee oevers stapelden eindeloos de hooge huizen van de steden van het doffe Londen, met gele nachtlichten. Er kwamen geene brieven van René, hoewel de brieven voor hem bestemd, niet terugkwamen. Later kwamen die wel, onbezorgbaar, en dat maakte Johan radeloos en ook redeloos. Hij wilde toen zelf naar Londen gaan om René naar huis te halen.

Verder kon het hoofd van Johan de lessen niet langer verdragen. Het was hem onmogelijk naar school te gaan, evenzeer als het hem onmogelijk was in hun doods-angstige huis te blijven. Daarna zeide hij in de school, dat hij thuis bleef omdat hij ziek was. Voor de twee menschen thuis deed hij alsof hij naar school ging. De lesuren ver-zwierf hij op straten buiten de stad, maar hij had geen vrede.

In later dagen ging hij toch met zware moeite weder naar zijne lessen, omdat hij vreesde, dat hij in Haarlem op juist dezelfde wijze een leugenaar zou worden, als dat met hem te Cuilemburg was gebeurd, waar hij in het einde van de dagen hopeloos ellendig was gemaakt.

6.

Johan dacht, dat René ״diepe en geheime dingen" had aangeduid, waarover hij had willen spreken, wanneer hij daartoe op dien Zondag de kunst had gehad.

Diep en geheim waren voor Johan alleen de ontwikkelingen van zijn liefdesgevoel. Toen dacht hij: ״Zou René dat ook hebben bedoeld? Is zijn gevoel wellicht even als het mijne in het algemeen, en heeft het betrekking op mij in het bijzonder? René wist niet, dat ik het gevoel kende uit ervaring en uit geschriften. Hij zal dus bang zijn geweest zich te ver te uiten. Hij is dus van hier weggegaan, omdat hij vreesde, dat hij tegen mij handelen of spreken zou, op

123