Pathologieën

vergeten waren. Vele menschen dachten, dat haar man al afgestorven was en zij schreven haar brieven, alsof zij de weduwvrouw Riemersma ware.

Johan zeide tegen die oude droeveling, dat ieder leven zijn eigen mate van leed had. Hij dacht daarbij niet aan het verschrikkelijke ongeluk, dat zijn leven verslagen had, want hij zei dit alleenig maar om iets te zeggen, dat goed voor de oude vrouw klonk. Toen Johan het gezegd had dacht hij wel aan hun eigen ongeluk, dat veel grooter was, dan het ongeluk in dit gezin. Hij zeide beleefd, dat hij nu vermoeid genoeg was.

14.

De stille stappen van de oude vrouw daalden voorzichtig naar beneden af, en zij liepen verminderend uit, tot het huis alweer inge-stild was. Johan schreef toen eenen stillen brief aan zijnen vader:

״Mijn beste vader, de eerste dag in Haarlem is voorbijgaan. Ik zal wel altijd ongelukkig zijn, zoo lang ik niet weder op eene regelmatige wijze bij u ben, maar voor een gezin, dat mij vreemd is, vond ik het hier vandaag niet slecht. Ook in de nieuwe school zal het morgen wel goed gaan.

Ik zal mijn gevoel, dat ons zoo ongelukkig heeft gemaakt, be-heerschen en niet gebruiken. Misschien sterft het dan uit, zooals een lichaamsdeel sterft, als het nooit gebruikt wordt. Daarna kunnen wij wellicht weer samenleven.

Beste groeten van uw jongen,

Hans."

Toen Johan dezen brief had geschreven, dacht hij: ״hier heb ik mijnen prachtigen tuin niet, het aardige straatje van de Vier-Heems-kinderen, en de Markt, die ik zien zou, wanneer ik te Cuilemburg van mijn huis naar het postkantoor ging."

Hij was vernederd van gevoel, matmoedig.

Buiten dit huis bladerde wind in eenen losgeloofden boom, uit duisternis van den tuin beneden langs het raam gerezen, waartegen takken tikten. Het dunne geluid van den wind was, alsof een duistere regen door de boomen goot.

91