Pijpelijntjes

jacob israël de haan

Maar ook Van Deyssel bedankte voor de eer. Toen gaf De Haan Pijpelijntjes ten tweede male uit, zonder knik of robbedoes, in een geheel herschreven versie, maar niet omgewerkt in die zin dat hij er de aanstootgevende passages uithaalde, o nee, wie dat denkt kent De Haan niet. Wel werkte hij de herkenbaarheid van Sam weg: het had weinig zin om Aletrino nog eens op kosten te jagen. De beide hoofdfiguren veranderden van naam, Joop Driessen werd Cor Koning en Sam (die geen achternaam had) werd omgedoopt in Felix (of Hans) Deelman, de naam van de wijkdominee van nichie uit de eerste versie: een subtiele wraak. Het nieuwe boek kreeg een citaat mee van Catullus, om aan te geven dat De Haan niet met de hoofdpersoon vereenzelvigd wenste te worden. In vertaling luidt dat citaat ongeveer zo: 'Ik zal van voren en van achteren ontucht met u plegen' (wie met 'u' bedoeld zijn, d.i. de tweede regel van het gedicht van Catullus, laat De Haan dan om begrijpelijke redenen weg), 'gij die, omdat mijn versjes wat losbandig zijn, daarom ook mij voor weinig zedig houdt. Want het past een vroom dichter om zelf kuis te zijn, voor zijn versjes is dat geenszins noodzakelijk'. Zo schrapte De Haan zijn huisnummer in de Willibrordusstraat en ook zijn leeftijd. De toespeling op zijn dichterschap verviel (waar Joop zei: 'Jezes, wat is zo'n stad toch een beroerd beest' en Sam antwoordde: 'Maak d'r 'n vers op'). Ook houdt hij zich niet meer bezig met zijn 'Latijnse plicht'. Verder verviel de malle vragenlijst van de promovendus op uranisme, waarmee dus het spoor van Aletrino's vriend Von Romer werd uitgewist, en ook professor Pel, Aletrino's hoogleraar. Felix (Hans) is in de betreffende passage ook alleen nog maar 'lelijk', waar hij in de eerste versie (P i) voor 'een neger' werd gehouden. In de tweede versie (P 2) heeft hij zelfs blauwe ogen. Nee, Aletrino kon de nieuwe editie ongemoeid laten passeren. Toen Herman Robbers in 1911 Pijpelijntjes las, P 2 dus, herkende hij in Felix (Hans) heel Aletrino niet meer, waarop Aletrino hem verzeker-

16