Pijpelijntjes

jacob israël de haan

homoseksualiteit (of 'uranisme', zoals men toen zei), zij verdedigden de toen moderne opvatting dat 'uranisme' geen perversie was, geen ziekte en zeker niet besmettelijk, maar een volwaardige variant van het menselijk liefdeleven. Aletrino zal niet blij geweest zijn met De Haans onthulling; Von Römer trouwens zelf ook niet: Abraham Kuyper had hem juist, op 24 mei 1904 sprekend voor de Vereniging van Christelijke Onderwijzers, van propaganda voor Sodom beschuldigd. Overigens, ook Aletrino liep gevaar van de zijde van de protestantse geweldenaar: in Eerste en Tweede Kamer was Kuyper al fel van leer getrokken tegen zijn verderfelijke ideeën en had betwijfeld of men zo'n man aan een universiteit (Aletrino doceerde in Amsterdam criminele antropologie) wel mocht handhaven. Kuyper meende dat er achter zo'n wetenschappelijke interesse zeker wel een persoonlijk belang stak. Dit had Aletrino toen in een voorwoord van een wetenschappelijke studie over homofilie met klem ontkend. Prompt daarop kwam Pijpelijntjes hem tegenspreken. En na Aletrino's aktie om dat boek uit de circulatie te nemen, begon De Haan, volgens Aletrino, praatjes over hem rond te strooien: 'toen natuurlijk begonnen de smeerlappenpraatjes van dat heer', schrijft Aletrino later aan Robbers en geeft als voorbeeld: dat De Haan bij hem 'als tweede vrouw fungeerde'. De Haan schreef aan Van Deyssel: 'men heeft hem met broodroof bedreigd. En hij is al ouder, en zijn arme oogen neigen ter blindheid'. Die slechte ogen komen ook voor in Pijpelijntjes: 'u weet toch dat we allebei slechte ogen hebben'.

Nu zouden de opgesomde parallellen tussen Pijpelijntjes-Sam en Aletrino op zichzelf misschien nog niet zo overtuigend geleken hebben, maar zij werden dat wel in een boek dat zo duidelijk en met nadruk op werkelijkheid gebaseerd was. Het adres van Joop is het adres van De Haan, zijn leeftijd (tweeëntwintig) die van De Haan toen hij zijn boek schreef, Joops 'Latijnse plicht' laat de schrijver zien, werkend voor zijn staatsexamen,

10