In Russische gevangenissen

grote invloed. Bij de verkiezing van de derde doema in 1907 veranderde dit en kwamen meer reactionaire groeperingen stevig in het zadel te zitten. Velen die in die tijd verdacht werden van revolutionaire gezindheid, werden gearresteerd en kwamen — met of zonder proces — in de gevangenis terecht of werden naar Siberië verbannen. Rusland kende dan ook een groot aantal politieke en zogenoemde administratieve gevangenen. De revolutie van 1917 zou de situatie grondig veranderen. Maar zover was het nog niet toen De Haan in Rusland was.

In 1912 was Jacob Israël de Haan geen onbekende in Nederland. Als Jacob de Haan - de tweede naam Israël zou hij later zelf toevoegen - werd hij op 31 december 1881 in het Drentse Smilde geboren als zoon van een joodse godsdienstonderwijzer en gazan. In hetzelfde jaar als zijn zusje Lea die op nieuwjaarsdag 1881 geboren was en als schrijfster bekend zou worden onder de naam Carry van Bruggen. Het feit dat beiden in 1881 werden geboren, heeft lange tijd de vergissing in de hand gewerkt dat zij tweelingen zouden zijn. In 1882 verhuisde het gezin De Haan naar het Friese Gorredijk en in 1885 naar Zaandam. Toen Jacob veertien jaar was, ging hij naar Haarlem om aan de daar gevestigde, zeer goed bekend staande Rijkskweekschool voor onderwijzer te studeren. In die tijd raakte hij steeds meer los uit zijn orthodox joodse milieu en ontstonden zijn eerste contacten met het socialisme. Als jong onderwijzer kwam hij in Amsterdam terecht, waar hij een betrekking kreeg aan een openbare school in De Pijp. Hij was inmiddels lid van de s.d.a.p. geworden, werd letterkundig medewerker aan Het Zondagsblad van Het Volk en werkte ook mee aan de kinderrubriek. In die tijd verschenen ook zijn eerste gedichten in periodieken zoals Nederland en De Gids. In 1904 verscheen zijn eerste roman Pijpelijntjes, die door zijn inhoud een rel veroorzaakte. Pijpelijntjes gaf het verhaal van een homo-erotische verhouding van twee in De Pijp wonende jonge mannen. Het kostte De Haan onder meer zijn plaats bij Het Volk. Pathologieën, de tweede roman van De Haan, die in 1908 verscheen, had opnieuw de homo-erotiek tot onderwerp. De Haan was inmiddels rechten gaan studeren

10