In Russische gevangenissen

Wat moet ik eraan toevoegen? In Rusland noemde men mij enige kostbare spoorwegen, die alleen strategische waarde hebben voor troepenvervoer naar de Duitse grenzen. De aanleg van deze spoorwegen was door de Franse regering als voorwaarde gesteld bij een lening. Indien de Franse regering bij een volgende gelegenheid als voorwaarde stelde: ophouden van de martelingen en mishandelingen van de politieke gevangenen zou handelen overeenkomstig de eisen van menselijkheid en van het verleden van het Franse volk. Ik heb mij in het voorgaande zorgvuldig onthouden van iedere overdrijving. Het goede heb ik met niet minder zorg vermeld dan het kwade. Maar de waarheid is: het leven van een politiek gevangene in Rusland is een langzame, wrede dood. In de provinciale gevangenissen gaat het wat sneller en wreder, omdat daar veel minder bezoek komt, klachten daar veel minder gemakkelijk tot de dagbladen doordringen; de gevangenisambtenaren zich daar vrijer gevoelen. Alle politieke gevangenen worden zenuwachtig en als zij zich dan niet weten te beheersen worden zij mishandeld. Velen barstten in tranen uit, als wij alleen waren, of konden niet spreken van ontroering. Of wilden niet, dat ik wegging. Voortdurend was ik omringd door twee, drie, vier zeer vriendelijke, maar ook zeer achterdochtige geleiders. Ieder gesprek met een gevangene alleen moest ik afdwingen. Veel kan ik niet publiceren om gevangenen niet te verraden. Als de Russische regering mij van verdichtsel of overdrijving beschuldigt, ben ik bereid weer naar Rusland te gaan en even eerlijk de toestand van de politieke gevangenen te onderzoeken in andere gevangenissen.

De regering is er op uit de politieke gevangenen voor te stellen als een bende, niet veel verschillend van de gewone misdadigers. Het doemalid Lutz van de Oktobristen citeerde in een van zijn redevoeringen uit een brief van een ongenoemde politieke gevangene: ‘De tijden zijn veranderd; de politieke gevangene is volstrekt niet meer iemand, die bijzondere eerbied verdient, 90% van hen verschilt in niets van dieven, straatrovers en zakkenrollers’ (Démenti 26). Dat is niet waar. Ik heb honderden politieke gevangenen gezien en tientallen gesproken. Er is een groot

86