In Russische gevangenissen

bezoeken, dat de veroordeelden tot katorga krijgen met in Engeland de gestraften met pénal servitude. Het Notice dateert van 1910, maar geeft de Engelse cijfers van voor de verzachting van 1898. Bovendien: het bezoekrecht van vele Russische gevangenen is door de grote afstanden eenvoudig illusoir. De administratie plaatst de gevangenen stelselmatig ver van hun woonplaats, naar het heet om hulp bij de ontvluchting te keren. Ik heb Armeniërs gezien te St. Petersburg; Groeziërs uit de Kauka-sus zijn in groot aantal te Sarâtov en te Riga. Zij krijgen nooit of bijna nooit bezoek. Zij worden ziek en sterven door het andere klimaat. Bovendien: als de Armeniërs of Groeziërs of Polen, Letten, Finnen niet op een Russisch gymnasium of dergelijke school zijn geweest, verstaan zij geen Russisch. De gevangenbewaarders in eigenlijk Rusland verstaan alleen Russisch. Het gevolg hiervan is misverstand, twist, mishandeling. De Groezi-sche gevangenen in Sarâtov zijn door zulke misverstanden voortdurend gestraft en mishandeld. Dit is mij verteld door de commandant van de Centrale gevangenis te Riga, die in Sarâtov was geweest en er weer heen zou gaan. Een aantal Groeziërs was overgeplaatst naar Riga, omdat zij bijna allen tuberculose hebben en de gevangenisambtenaren beweren, dat Riga een bijzonder goed klimaat heeft. Tegenover deze bewering stel ik het feit, dat van vijftien Groeziërs, die enige maanden geleden te Riga uit Sarâtov aankwamen, er reeds drie zijn overleden. Anderen zijn ziek: tuberculose en scorbut, beide ziekten, die wijzen op onvoldoende hygiënische verhoudingen. De Groeziërs hebben meer dan de echt-Russische gevangenen te lijden van de ruwheid van het mindere gevangenispersoneel. Zij zijn statige, trotse mannen, wier aard geen onrecht of vernedering verdraagt. De meesten zijn veroordeeld wegens deelneming aan revolutionaire woelingen in 1905 en 1906 in Batoem en omgeving. Sven Hedin, de Zweedse reiziger heeft daarover geschreven in zijn boek Over land naar Indië. Een groot aantal gevangen Groeziërs is sinds 1906 gestorven. In Riga sprak ik een Groe-zische gevangene tweemaal. Hij was mij genoemd als een gevangene uit Sarâtov overgeplaatst. De eerste maal sprak ik met

57