In Russische gevangenissen

geraakt voor iets, dat hij mij heeft meegedeeld. Diezelfde hoofdambtenaar heeft een gevangene bedreigd met zware straf, indien ik probeerde de publieke opinie in Europa tegen de Russische regering op te zetten. Waarschijnlijk zal hij dit laatste zo nodig weer heten liegen op hetzelfde erewoord van zoeven.

De regeringsambtenaren zijn persoonlijk zeer welwillend geweest en binnen de mate van mijn vermogens mocht ik voor de gevangenen iets liefs doen, wanneer ik dat wenste. Toch is het niet de meest gewenste verhouding: een ambtenaar, wie is opgedragen u te bedriegen en een tolk, die u tevens bespionneert.

Dat er in Rusland duizenden en duizenden politieke gevangenen zijn, dat de katorga een zeer wrede straf is en de steeds daarop volgende verbanning naar Siberië een langzame dood, dat is niet de schuld van de gevangenis-administratie, maar van het gehele regeringsbeleid. Is de schuld daarom kleiner?

Het officiële Notice bevat behalve gegevens over Rusland, ter vergelijking gegevens over buitenlandse penitentiaire systemen. Ik wil de juistheid daarvan in het midden laten. Slechts dit: in 1898 is het Engels strafstelsel aanmerkelijk verzacht; ik schreef daarover in Nr. 9323 van het Weekblad van het Recht. De Russische regering vergelijkt de tegenwoordige toestand in Rusland met die in Engeland onder de oude wet. Haar Démenti officiel (4-5) vermeldt in 1910 dat mr. Wyndt, die Siberië en Sakhaline in 1890-1894 bezocht, zou hebben verklaard liever dwangarbeid te ondergaan in Siberië dan in Engeland. Maar nogmaals: in Engeland is in 1898 de dwangarbeid geheel verzacht. Bovendien in Engeland is het systeem dan ook in werkelijkheid precies zoals het in de wet staat. In Rusland daarentegen heerst de meest mogelijke willekeur.

De grote moeilijkheid is het buitengewone aantal gevangenen in verband met de revolutionaire beweging sinds 1905 en 1906. Alle gevangenissen zijn geheel en al vol. In 1905 waren in Rusland 90 000 gevangenen, in 1906 reeds 111 000. In 1907 steeg het aantal tot 138000 en in 1909 boven 170000. Een grote sterfte in de gevangenissen is het gevolg hiervan. De cijfers van P. Kropotkin in La terreur en Russie zijn volgens alle Russen, die

50