In Russische gevangenissen

enige jaren dwangarbeid, die van rechtswege door verbanning gevolgd wordt. Met een van deze matrozen heb ik gesproken. Hij had vroeger op de koopvaardijvloot gevaren als koksjongen en voldoende Engels geleerd. Mijn geleider verstond geen Engels, verveelde zich en ging heen. De matroos was jong, nog niet midden in de twintig. Daar zijn vonnis nog niet in kracht van gewijsde was gegaan, droeg hij uniform. Ik heb niet één politieke gevangene gezien, die minderwaardig was¹ Deze matroos was buitengewoon. Ik wilde hem gaarne iets geven. Maar hij wilde niets hebben, daar hij van mening was, dat ik hetgeen ik missen kon, moest geven aan gevangenen ouder en zwakker dan hij. Ik vrees, dat hij een te lichte voorstelling had van katorga en dwangarbeid daarna. Eer tien coupons betaald zijn van de nieuwe Russische geldlening is deze jonge, krachtige man vervallen of dood. Hij was nu nog vol moed: ‘Ook in Siberië kan men revolutie maken. En de vloot blijft in oproer. Hier en in de Zwarte Zee.’ Inderdaad: toen ik in Riga kwam, veertien dagen later was Kroonstad in staat van beleg verklaard en het scheepsvolk op de Zwarte Zee-vloot aan het muiten. De jonge matroos sprak heel sterk en trots: ‘Wij zijn in een soort oorlog met het gouvernement, zó moet u het opvatten. Ditmaal hebben wij de slag verloren. Maar de grote overwinning is voor ons. Ik ga niet als een dief naar Siberië... maar als een krijgsgevangene, en ook in Siberië kan iemand revolutie maken.’ Er zijn geen woorden voor het gevoel, dat zich van mij meester maakte^ Mijn geleider kwam mij roepen. Wij namen afscheid: hand in hand, oog in oog. Hij zei: ‘Voor mij zelf behoeft u niets te doen, maar u moet iets doen voor ons allen... u moet zeggen in uw land, dat de

27

¹

Ik had juist tot zover geschreven toen ik een brief kreeg, die een politieke mij in het geheim uit de gevangenis toezond. Voor zover ik dit zonder gevaar voor de schrijver doen kan zal ik die brief verder in dit artikel opnemen. Thans slechts dit. Deze gevangene schrijft mij, dat de hoge ambtenaar, die mij in de gevangenis vergezelde, tegen hem heeft gezegd: ‘Wij staan u wel toe met deze heer te spreken, maar u zult zelf wel begrijpen, als hij de publieke opinie in Europa tegen ons opzet, dat