In Russische gevangenissen

in het buitenland een te zwarte voorstelling. Ik heb dikwijls gevraagd naar de oorzaken van de mislukking van de revolutie van 1905. Als de voornaamste gaf men mij op: de verdeeldheid, die er onder de revolutionairen ontstond doordat de regering gunstige beloften deed en de rijksdoema bijeenriep. Een gedeelte was daarmee tevreden. Teleurstelling over het feit, dat de doema zo weinig bereikte. Men beschuldigde de leiders van te veel te praten en te weinig te werken. Vooral de konstitutioneel-de-mocraten, algemeen bekend onder de naam van Kadetten hebben veel van hun grote aanhang verloren. Bovendien: de vloot was wel revolutionair, maar het leger niet. En de geheime politie, de best-ingerichte afdeling der administratie, goed bezoldigd, bleef getrouw, wel wetend, dat het einde van dit systeem ook het einde van de geheime politie is. Maar de grote factor zijn de kleine Russische boeren. Zij hebben twee góden: God en de tsaar. Alle beschuldigingen tegen de regering zijn voor hen volkomen laster. De adel is reactionair. De middelmatige landeigenaren daarentegen zijn revolutionair. Talrijke landeigenaren heb ik in de gevangenissen als politieke gevangenen gezien, gestraft wegens opruiing van hun pachters. De propaganda van de revolutionairen richt zich nu op de massa van de pachtboeren. Het gaat langzaam, ook door de tegenwerking van de geestelijkheid. Zolang de grote massa van de boeren niet tot inzicht komt, kan de revolutie niet slagen. Het intellect en het proletariaat in de grote steden kan de regering baas blijven. Zij worden stelselmatig uitgemoord, hetzij door langdurige katorgastraffen (dwangarbeid), die van rechtswege gevolgd wordt door verbanning naar Siberië, hetzij eenvoudig door verbanning. Wat verbanning naar Siberië beduidt kan men lezen in het boek van Kropotkin La terreur en Russie, blz. 58. Kropotkin kent Siberië: hij is er jarenlang officier geweest. Ik heb veel Groezische gevangenen gesproken, die deelgenomen hadden aan de revolutie in de landen van de Kaspische en Zwarte Zee. Een groot aantal Groeziners is ellendig gestorven. Talrijken zijn zwaar ziek: tuberculose en scorbut. Wanneer zij hun katorgatijd doorkomen worden zij naar Siberië verbannen. Dat heet vrijheid met aan-

25