Het consult van Dr. Jozef Bueno aan het ziekbed van Prins Maurits van Oranje

Dr. Jozef Bueno was te Bordeaux gepromoveerd tot Doctor Medicinae. Hij was bevriend met Menasse ben Israël en bezong diens ‘Conciliado’ in een Spaans sonnet. Menasse roemde hem als filosoof. In Amsterdam genoot hij een dusdanige reputatie, dat hij in 1625 als consulent bij het ziekbed van prins Maurits werd ontboden. Hij overleed in 1641.

Koenen (1) meent, dat “indien het den Joodschen arts Bueno gelukt ware Prins Maurits van zijne ongeneeslijke ziekte te herstellen, of bijaldien de jonge (Menasse) ben Israël den Raadspensionaris van Holland eenige belangrijke dienst bewezen hadde, dan zou het niet geheel onmogelijk zijn geweest, dat een van beiden zich een leerstoel had verworven”.

Koenen noemt niet met name, welke Universiteit dit zou zijn geweest. Menasse heeft wel gesolliciteerd naar een docentschap in het Hebreeuws aan het Atheneum Illustre van Amsterdam, hetwelk door de Vroedschap op 10 januari 1636 afgewezen werd. Wel spreekt Koenen erover in verband met de Leidse Hogeschool, en zegt, dat de statuten van deze universiteit met de benoeming van niet-Katholieken “althans niet strijdig geacht kunnen worden”. Uit de praktijk weten we echter wel anders; Gerard van Swieten, één der beste discipelen van Boerhaave en Anthonie de Haen, konden uit hoofde van hun Rooms-Katholiek geloof niet tot hoogleraar benoemd worden.

(Pas in 1851 zou Dr. I. Deen als de eerste Jood in de functie van extra-Ord. professor in Groningen worden benoemd, gevolgd door diens benoeming tot Ord. professor in de Neurofysiologie in 1857). Men vraagt zich inderdaad af, waarom geen der toenmalige Leidse professoren in de geneeskunde als consulent werden ontboden, terwijl Maurits nog wel alumnus van deze universiteit was.

Om te beginnen wordt Dr. Johannes Fonteyn, ‘Fontanus’, die na

1. H. J. Koenen, Geschiedenis der Joden in Nederland (Utrecht 1843), p. 256.

38