Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

Mechanicus retourneerde zijn aanmeldingsformulier op 26 mei 1941. Hij had geweigerd de lijst met vragen over zijn inkomen en pensioen serieus te beantwoorden. Degene die bij het Verbondskantoor in Den Haag Mechanicus’ formulier behandelde, nam daarop niet de moeite om zijn aanvraag formeel af te wijzen. In de rechterbovenhoek van het aanvraagformulier werd met potlood, in grote letters, slechts één woord gekrabbeld: ‘Jood’.

Onder druk van de Duitse bezetters kondigde Von Balluseck op 27 juni 1941 in een memorandum een ‘nieuw plan van werkverdeling voor de redactie van het Algemeen Handelsblad’ aan, waarbij de joodse verslaggevers, aan wie het lidmaatschap van de vnj was geweigerd, van hun vertrouwde posten werden ontheven en geplaatst op ondergeschikte, minder vooraanstaande posities. Dit was een krampachtige poging van de Handelsblad-directie om hun joodse personeelsleden zo lang mogelijk aan het werk te houden. Zo stonden Louis Meyer en Philip Mechanicus als medewerkers Feuilleton en Belletrie te boek - wat Mechanicus betrof, klopte dit ook in zekere zin - en was Leopold Aletrino van de ene op de andere dag benoemd tot medewerker Wetenschap. Andere journalisten kregen veelal nog onbeduidender, administratieve baantjes. Deze goedbedoelde beleidsbeslissing zou nauwelijks drie weken standhouden.

Een affaire waarmee men bij de krant enorm in de maag zat, was die rond de persoon Max Blokzijl, correspondent voor het Handelsblad in Berlijn. Blokzijl werd beschouwd als de veteraan van de krant. Hij was al ‘sinds mensenheugenis’ aan het Handelsblad verbonden. In 1907 kreeg hij vermaardheid door een serie van 32 artikelen over zijn omzwervingen door Nederland, verkleed als Italiaanse straatmuzikant, samen met de bekende artiest Jean-Louis Pisuisse. Vanaf 1917 verbleef Blokzijl in Berlijn en verzorgde hij als correspondent het Duitse nieuws voor het Handelsblad.

Han de Groot: ‘Het was de taak van de chef Buitenland om de artikelen of brieven van de buitenlandse correspondenten persklaar te maken, alhoewel Schotel en Aletrino dat ook wel deden. Het is daarom zeer aannemelijk dat Mechanicus en Blokzijl elkaar op gezette tijden spraken.’

Blokzijl was een aanhanger van het nationaal-socialisme en, in het geheim, lid van de nsb, hetgeen hij jaren voor het Algemeen Handelsblad verborgen hield. Hier wist men ook niet dat Blokzijl in oktober 1940 bij Duitse instanties in Den Haag op bezoek was geweest. De Duitse autori

102