Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

journalisten genoemd: ‘Haar joodse medewerkers zoals bijvoorbeeld Philip Mechanicus, Aletrino, Mw. Holdert-Zuikerberg, Eva Harrison, Th. da Silva Rosa en Max Uyldert bieden niet het uitzicht, dat de krant spoedig een positieve houding aan zal nemen.’

Met het noemen van deze namen was het Handelsblad in een hachelijke situatie beland. De sd kende de joodse journalisten die bij het Handelsblad in dienst waren. Dat was op zich niet verwonderlijk, want door een reeks van maatregelen waren de Duitse autoriteiten precies op de hoogte van de namen, het geloof en de functies van alle journalisten die werkzaam waren bij de Nederlandse pers.

Zo vaardigde de bezettende overheid in mei 1941 het zogenaamde Joumalistenbesluit uit. Alle Nederlandse journalisten kregen de plicht zich als lid aan te melden bij het in augustus 1940 opgerichte Verbond van Nederlandsche Journalisten. Eén van de doelstellingen van het Verbond was ervoor zorg te dragen dat alléén journalisten in Nederland werkzaam zouden zijn die ‘de vereiste eigenschappen van geest en karakter’ bezaten, ‘welke een nationale waarheidsgetrouwe voorlichting van het Nederlandsche volk waarborgen.’

Met het afkondigen van dit besluit werd het beroep van journalist nader gedefinieerd en gekoppeld aan het lidmaatschap van de vnj. Joodse journalisten konden geen lid worden van het Verbond.

In het archief van de na de bevrijding gehouden Perszuivering, aanwezig bij het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, bevindt zich een dossier van het Verbond van Nederlandsche Journalisten. De map bevat een aantal aanmeldingsformulieren van joodse verslaggevers en een restant correspondentie, die de vnj met de aanvragers voerde. Wie de brieven bij het riod doorleest, valt op hoeveel moeite sommige joodse journalisten hebben gedaan om aan te tonen dat zij zich op generlei wijze meer met hun oorspronkelijke geloof bezighielden. Het dossier bevat onder meer de afhandeling van een 16-tal aanvragen, waarbij die van Handelsblad-journalisten Leopold Aletrino, Anna Holdert-Zuikerberg, Helène van Meekren, Louis Meyer en J.A. Leerink.

Zij allen kregen een standaardbrief toegestuurd, met daarin de boodschap dat niet tot registratie in het beroepsregister van het Verbond kon worden besloten. Als reden werd opgegeven, dat ‘blijkens gegevens, welke bij het Verbond van Nederlandsche Journalisten berusten, u niet de eigenschappen bezit, welke nodig zijn om de taak van het voorlichten der openbare mening te vervullen. De titel “Journalist” mag niet door u worden gevoerd.’

101