Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

grapjes met me. Soms gingen we naar Americain op het Leidseplein, waar hij vaak de kranten las. Hij nam me mee naar de begrafenis van Prins Hendrik, op zijn perskaart. Ik zag de koets met Wilhelmina en Emma. Ik voelde me heel belangrijk!’

Over één aspect van Mechanicus’ karakter was zijn familie het roerend eens: hij had een groot verantwoordelijkheidsgevoel en zorgde op afstand zo goed mogelijk voor iedereen. ‘Paps is alle verplichtingen, ook in financieel opzicht, meer dan nagekomen,’ benadrukte Juul. ‘Zelfs in oorlogstijd zijn hierover afspraken gemaakt. Hij zei altijd tegen mijn moeder dat als er problemen waren, ze bij hem aan kon kloppen. Ook voor andere familieleden, zoals zijn broers en hun kinderen, heeft hij veel gedaan.’

Een persoonlijke brief uit november 1928 aan Annie Jonkman, net na de beëindiging van hun relatie, getuigt van zijn goede bedoelingen: ‘Kom jij in benarde omstandigheden te verkeren, dan neem ik natuurlijk op mij, je naar mijn vermogen bij te springen. Ik heb hier slechts aan toe te voegen dat ik de wens koester, in de beste vriendschap met je om te gaan en samen met jou ervoor te zorgen dat Rutteke zo weinig mogelijk onder onze scheiding lijdt. Ik hoop datje tegen de taak, die je op je hebt genomen, zult zijn opgewassen en dat je uit het bezit van Rutteke veel geluk en troost zult putten. Indien ik iets voor jullie doen kan, hoop ik datje mij dit zult laten weten.’

Mechanicus zag na zijn terugkeer uit Indië talrijke vrienden en kennissen uit zijn jeugdjaren terug. De meesten hadden ondertussen zelf carrière gemaakt, of waren daar druk mee bezig. Het socialisme trok nog altijd veel joodse Amsterdammers aan. Het betrof hier een generatie politiek/cultureel geëngageerde jongeren, die elkaar vrijwel allemaal kenden. Een van deze jongeren was Mechanicus’ goede vriend Andries Sternheim. De contacten tussen de twee dateerden al uit Mechanicus’ periode bij Het Volk. Sternheim, diamantbewerker van oorsprong, werkte zich net als Mechanicus vanuit een armoedig milieu omhoog en verdiende ruimschoots zijn sporen in en rond de internationale arbeiders- en vakbeweging. In de jaren dertig was Sternheim medewerker aan het beroemde Institut für Sozialforschung van de Frankfurter Schule.

Een deel van deze generatie joodse jongeren groeide na de Eerste Wereldoorlog, terwijl Mechanicus in Indië verbleef, op in Amsteldorp: een barakkenkamp, dat oorspronkelijk was ingericht voor Belgische oorlogsvluchtelingen. Door de grote woningnood vonden na 1918 talrij

45