Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

commandant Rudolf Höss erop attent maakte dat dit gebied zich uitstekend leende voor een omvangrijk nieuw kamp. De Duitsers hadden al snel behoefte aan een tweede, grotere accommodatie in deze omgeving. Auschwitz i kon de groeiende stroom joden niet meer aan.

Vanaf oktober 1941 kwamen dagelijks uit Auschwitz 1 groepen gevangenen naar Birkenau om de constructiewerkzaamheden uit te voeren. Het dorpje Brzezinka werd met de grond gelijkgemaakt. De bouw van het gelijknamige kamp nam de gehele winter in beslag. Voorjaar 1942 werd Birkenau in gebruik genomen.

Het hoofdkamp Auschwitz 1 had een eigen, klein crematorium: nummer 1. Onder andere in dit crematorium vonden de oorspronkelijke experimenten met het Cyclon-B-gas plaats. In de winter van 1942-1943 bouwden gevangenen aan de rand van Birkenau vier grote crematoria met gaskamers, de nummers 2,3,4 ^en 5- Ook andere Poolse vernietigingskampen werden tot dodenfabrieken omgebouwd, met gaskamers en crematoria: Belzee, Sobibor, Treblinka, Chelmno, Lublin, Majda-nek. Auschwitz-Birkenau was de grootste.

Via de grote toegangspoort, bekend van de foto’s en films, betreed ik Birkenau. Het is ijzig koud en nevelig. Birkenau is grauw en onheilspellend. Voor me strekt zich een enorm terrein uit, vele malen groter dan Westerbork en Auschwitz. Mijn gedachten gaan terug naar de vorige dag, toen ik in het hoofdkamp Auschwitz 1 een bezoek bracht aan Block 24, het Archivum, om navraag te doen naar Philip Mechanicus. Ook toen liep ik onder een beruchte poort door: Arbeit macht frei.

In het Archivum worden de restanten van het registratiesysteem en de kampdossiers bewaard. Nabestaanden komen er naar het lot van familieleden en vrienden informeren. Sommigen durven niet goed; men is bang voor de confrontatie met het verleden. Achter een houten balie staan twee dames, die vrijwel uitsluitend Pools spreken. Wie naar iemand wil informeren, moet de naam en geboortedatum op stukjes papier schrijven, die al eerder voor dit doel zijn gebruikt, blijkens de gegevens op de andere zijde van de vodjes. Ik krabbel Mechanicus’ naam en geboortedatum op een papiertje en geef het aan een van de dames. Zij kijkt er even naar, fronst de wenkbrauwen, haalt onverschillig de schouders op en verdwijnt achter grote archiefkasten. Na enige minuten komt ze terug en schuift een kaart op de balie. De vrouw spreekt enkele woorden Pools tegen me, waar ik niets van begrijp. Zuchtend pakt ze de kaart op en overhandigt deze aan mij. Hierop staan verschillende personen met de achternaam Mechanicus. Ik herken de namen van en

232