Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

Sarah Gobes was een vroom-joodse vrouw. Ze trachtte zo goed mogelijk te leven volgens de gebruiken, geboden en bepalingen van het joodse geloof. Het was echter niet eenvoudig om het hele huisgezin naar deze joodse maatstaven te besturen. Elias deed niets aan zijn geloof en ook de jongens hadden er weinig mee op. Voor Sarah restte niets anders dan ‘joods te zijn zoals het haar uitkwam’, aldus één van haar eigen uitspraken. De kleinkinderen zijn eensluidend als het om het geloof van Sarah gaat. ‘Als je arm was zoals Opoe, kón je eigenlijk niet 100% vroom zijn,’ zei Bep Peters-Mechanicus. ‘Want het joodse leven was niet goedkoop. Maar Opoe deed haar best.’ Ilse van Amelrooij-Mechanicus, een dochter van Ben: ‘Ze deed aan sabbat en Grote Verzoendag. Op sabbat mochten wij nooit het licht aansteken. Daar liet ze een jongetje voor ko men. Met Pasen had ze een mooi servies. En er waren altijd toestanden met eten. Opoe wilde op vrijdagavond niet bij haar andere zoons eten, alleen bij ons. Dat werd haar geloof ik door de rest nogal kwalijk genomen, want mijn moeder was niet-joods. Maar Opoe zei altijd: Als ik bij jullie eet, haalt jullie moeder tenminste het vlees bij de koosjere slager.’

Bep: ‘Vroom-joodse mensen mochten op zaterdag in verband met de sabbat niet met de tram, maar Opoe deed dat wel. Dan lachte ze ondeugend. Ja, dat is mijn sjabbes-trammetje, zei ze dan.’

In de buurt waar het gezin Mechanicus woonde, werden veel spelletjes gespeeld. Kienavonden waren hoogtepunten in het gezinsleven. Op vrijdagavond werd er echter niet gekiend. Dan begon de sabbat en kwamen de ‘sjabbesmachers’, de bedelaars, hun ronde doen, vlak voordat de zonsondergang het begin van de sabbat aangaf. De sabbat was van oudsher de hoogtijdag van het gezins- en familieleven. In vrijwel alle joodse gezinnen werd de eettafel gedekt met een wit tafelkleed. Beweerd werd dat de familie Mechanicus door-de-weeks Het Volk als kleed gebruikte. Maar vrijdags lag er iets anders op tafel, daar zorgde Sarah voor. Deze avond at men vaak kippesoep. In het gezin Mechanicus gebeurde dat soms ook, maar niet iedere week. Kon men geen soep betalen, dan kookte Sarah rijstepap. Als na het eten de vaat was gedaan, brak het tweede deel van de vrijdagavond aan, het ‘nasj-uurtje’. Dan had Sarah iets extra’s te snoepen. Al was het gezin nog zo arm, de kinderen kregen altijd iets bij de thee. Waren de verdiensten die week redelijk geweest, dan haalde Sarah méér lekkers in huis, dat uitgebreid werd uitgestald op het witte tafelkleed. De jongens spraken dan bij wijze van grap van een ‘jiddische rijsttafel’.

Er werden thuis traditiegetrouw veel verhalen verteld. Sarah Gobes

24