Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

hij met het eerstvolgende transport naar Theresienstadt mee zou gaan, ‘maar dat zal nog wel even duren. De geldstempels blijken in de praktijk de slechtste, de onbetaalde de beste.’

Terwijl het kamp zich opmaakte voor een nieuwe, koude winter, bleef Mechanicus naar mogelijkheden zoeken om uit de deportatietreinen te blijven. Op zaterdag 27 november merkte hij op dat er een tweede Weinreb-lijst in de maak was. Friedrich Weinreb verbleef rond deze tijd in dezelfde barak als Mechanicus. Regelmatig ontmoetten de twee elkaar en wisselden zij van gedachten over de laatste ontwikkelingen. Mechanicus schreef hierover: ‘Hij [Weinreb] zegt: Het is in ieder geval een goede Sperre zolang de lijst duurt. Men moet alleen voorzichtig zijn, dat men een andere goede Sperre, die men heeft, niet verliest, indien en wanneer mijn lijst niet doorgaat. Hij is er dus blijkbaar zelf niet van overtuigd, dat het plan niet op fantasie berust.’

Een dag later had Mechanicus een onderhoud met de advocaat mr. Van Proosdij. Deze was naar Westerbork gekomen in verband met de ‘arisering’ van enkele joden. Er waren joodse kampgevangenen die beweerden dat ze Arisch, dus niet-joods waren. Het was de Duitse jurist Calmeyer die hun bloedverwantschap onderzocht. Zijn cliëntenlijst werd de Calmeyer-lijst genoemd. Het gebeurde soms dat joden inderdaad, op basis van hun afkomst, geariseerd en vrijgelaten werden. Meestal echter werd een aanvraag ingediend om tijd te rekken. Hangende het onderzoek, dat soms maanden kon duren, vooral als met opzet tegenstrijdige gegevens werden verstrekt, ging men in sommige gevallen - nog - niet op transport.

Mr. Van Proosdij deed Mechanicus de suggestie aan de hand zich tot mr. Kotting in Amsterdam te wenden, ten behoeve van arisering. Hij besloot dit advies op te volgen en beargumenteerde: ‘Ik heb mijzelf er eens op aangekeken: zó krom is mijn neus niet, ik heb dunne lippen, mijn naam kan gemakkelijk voor die van een Ariër doorgaan (...) Waarom zou ik het niet proberen, als ik dit oord van drek kan verlaten en weer als vrij man kan rondgaan.’ Op 16 december ontmoette Mechanicus Van Proosdij opnieuw: ‘Hij vindt mijn zaak niet zo gemakkelijk, maar zal de behandeling ervan bespoedigen.’ Gemakkelijk was zijn zaak inderdaad niet; Mechanicus was immers vol-joods en dit was eenvoudig na te gaan. Hij hoopte echter dat Kotting en Van Proosdij vanuit Amsterdam de zaak konden rekken en misschien zelfs voor valse papieren zouden kunnen zorgen.

196