Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

anderen die ons dit aandeden. Hij vertrouwde de mensen voor geen cent, hij zag ze omdraaien als een blad aan een boom. Dat gevoel van wraak was overheersend. Vandaar dat hij innerlijk kookte. Die felheid pikte je op, dat beroerde je. Als je hem hoorde praten, dacht ik vaak: Ja, dat is inderdaad zo, hij heeft een punt.’

Handelsblad-collega Julius van der Wielen behoorde met zijn vrouw tot de zogenaamde Barneveld-groep. Op 30 september 1943 arriveerden zij in het kamp. ‘Ik wist niet dat hij hier zat,’ vertelde Van der Wielen. ‘Ik was hem al jaren uit het oog verloren. Ik heb hem vrijwel direct na aankomst in Westerbork ontmoet. Hij stond erbij, toen onze groep arriveerde.’

Peinzend zei hij: ‘Hij was toch wel een wonderbaarlijke figuur, een Einzelgänger, ondanks zijn vele contacten. Later begreep ik dat Mechanicus overal op af kon gaan, dat tekent zijn merkwaardige status. Hij was zeer verrast mij te ontmoeten. We zagen elkaar af en toe in Westerbork, maar niet vaak. Mechanicus liep de hele dag door het kamp. Hij was zéér beslist, gedurfd zelfs in zijn meningen. Tijdens een van onze eerste ontmoetingen benadrukte hij niet het minste vertrouwen te hebben in welke lijst dan ook. Zelfs de Barnevelders gaf hij weinig kans op behoud. Toen bleek dat ik ook tot die groep behoorde, zei hij iets van: Nou daar geeft de lommerd ook geen geld op.’

Een andere getuige die Mechanicus in Westerbork ontmoette, was de psychiater Hanny Ladee-Levy. ‘Ik was destijds een meisje van net twintig. Mechanicus was veel ouder, maar toch heb ik veel met hem zitten praten. Hij kon de dagelijkse gebeurtenissen sterk relativeren. We hadden het veelal over dingen die met het kamp niets te maken hadden: een geestelijke vlucht voor alle verschrikkingen. Dat kon je beslist niet met de meeste anderen die in Westerbork zaten. Zij waren veel te druk met zichzelf bezig, om over de dagelijkse beslommeringen héén te kunnen kijken. Mechanicus kon dat wel en ik probeerde op mijn manier hetzelfde.’ Zij beschreef hem op identieke wijze als de anderen: ‘Een magere man, fel gezicht, zeer doordringende ogen, heel actief, levendig, slungelig zelfs, zoals hij liep. Hij droeg altijd een zwarte flambardachtige hoed. Hij deed zich voor als een bohémien en kwam nogal eens in conflict met anderen. Mechanicus was, lijkt mij, geen makkelijke man. Maar dat zeg ik nu achteraf. Hij viel buiten de gevestigde orde en koos daar ook bewust voor. Ik zag hem als een soort speelman, met iets literairs, dat straalde hij uit, zoals veel artiesten. In hun directe contact met anderen vaak heel lastig.’

190