Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

Mechanicus rapporteerde over het verdere transport van deze dag als volgt: ‘Mannen en vrouwen worden, oud en jong, ziek of niet, dooreen samen met kinderen, met baby’s, in een-en-dezelfde wagen gestouwd. Gezonde mannen en vrouwen tussen mannen en vrouwen met ouderdomskwalen, die voortdurende verpleging behoeven, mannen en vrouwen, die de controle over bepaalde primaire lichaamsfuncties hebben verloren, lammen, doven, blinden, maaglijders, imbecielen, dementen. Alles op de naakte grond, tussen en óp de bagage, dicht op elkaar geklit. Een ton, één tonnetje voor al deze mensen, in de hoek van de wagen, waar zij devant tout le monde hun behoefte kunnen doen; één tonnetje, dat te klein is voor zoveel mensen (...) De agenten van Lipp-mann, Rosenthal & Co volgen de ballingen op de voet in de trein; wringen nog de laatste kleine bezittingen uit hen, klein bankpapier, vulpenhouders, horloges, onder intimidatie en muilperen. Wie niet nog in de barakken aan vrienden en bekenden zijn laatste eigendommen heeft weggeschonken of in bewaring gegeven, poogt ze, indien hij daarvoor de kans ziet, uit de trein te werken (...) Joodse Gestapo, als spionnen langs de trein opgesteld, gaan na het vertrek als hyena’s langs de baan op zoek naar geld, bankpapier. Als de wagons vol zijn, het voorgeschreven quantum ballingen is afgeleverd, gaan de wagons tot op een kier dicht. De commandant geeft het sein tot vertrek: een wenk met de hand. De fluit gilt, meestal omstreeks elf uur; zij gaat allen in het kamp door merg en been. De schurftige slang schuifelt met gevulde ransel weg. Schlesinger en zijn gevolg springen op de treeplank: zij rijden een stuk mee, voor het gemak, anders moeten zij het stuk teruglopen. Wat slijtage van de schoenzolen veroorzaakt. De commandant slentert voldaan weg; dr. Spanier wandelt, handen op de rug, het hoofd in zorgelijk nadenken gebogen, terug naar de spreekkamer. Iedereen in het kamp maakt een kotsgeluid als hij over het transport wat zeggen wil. Drieduizendenvijftig man zijn vandaag vervoerd. Rotstemming in het kamp.’

In zijn dagboek beschreef Mechanicus talloze van dergelijke transporten, het ene nog weerzinwekkender dan het andere. Er werd, zolang de dinsdagse dodentrein niet het onherroepelijke ‘afscheid’ had gefloten, nog op een wonder gehoopt. Men weigerde namelijk tot het laatst toe te geloven in een systeem, waarin aan groepen kampbewoners de rol was toebedeeld om in Westerbork de ondergang van hun eigen lotgenoten te organiseren. In werkelijkheid waren de gedeporteerden reddeloos verloren.

185