Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

Schlesinger was het met zijn denkbeelden eens en uitte de wens, ‘dat ik mij zou belasten met het bijeenbrengen van een aantal Nederlandse joden, die mijn opvattingen deelden en bereid waren met hem te confereren. Daarin zou mijn functie bestaan,’ aldus Mechanicus, die vervolgens op 27 augustus berichtte dat in beginsel een arbitragecommissie was opgericht, waarin behalve zijn persoon, twee Alte Kampinsassen zitting hadden. ‘De Duitse joden hebben opeens een geweldige behoefte aan verzoening,’ schamperde hij.

Nog een enkele maal kwam hij op dit project terug, zonder dat er van opzienbarende vorderingen sprake was. Alle besprekingen en initiatieven van de commissie bleven in het beginstadium steken en na enige maanden van ongeregelde en weinig constructieve handelingen, stierf het hele vredesinitiatief een stille dood. Mechanicus zou echter nog lange tijd worden aangemerkt als de man die werkte ten gunste van de verzoening tussen de Nederlandse en Duitse joden. Dit leverde hem op waar het hem om was begonnen: enkele maanden de zekerheid te zijn gesperrt. Hij schreef aan Jo Heinsius dan ook met recht over zijn betrokkenheid bij dit plan: ‘Aan deze taak heeft Mee het te danken, dat hij nog in het kamp is.’

Geheel haaks op de spanningen en dramatische taferelen in het Durchgangslager stonden de professionele revue- en cabaretvoorstellingen en klassieke concerten, gegeven door artiesten van naam, die zelf tot de kampbewoners behoorden. Ondanks dat transporttreinen de mensen met duizenden tegelijk wegvoerden, werd er op andere momenten in Westerbork opgetreden, gezongen, gedanst en gelachen. Het was een wrang onderdeel van het kampleven. De joodse artiesten werden gedwongen mee te werken; het verlengde hun verblijf in Westerbork. De Duitse kampleiding vermaakte zich op zulke avonden uitstekend, en op de achterste banken mochten de joden, als zij dat verkozen, eveneens méégenieten. ‘De joden schamen zich niet dit cabaret te frequenteren,’ noteerde Mechanicus. Dat deze absurditeit in schril contrast stond met de werkelijke situatie in Westerbork, en deze realiteit ook niet kon verhullen, beschreef hij op 16 september 1944: ‘Gisteravond nog eens naar de revue geweest (...) Maar het grootste deel van het publiek is toch niet bereid zich te laten gaan; het blijkt psychisch geremd (...) Velen, Duitse en Hollandse joden, weigeren naar de revue te gaan: de eersten omdat hun de tegenstelling tussen de “lol” en de tragiek der transporten schrijnt; de anderen omdat zij niet kunnen genieten terwijl hun familieleden, vrouwen, mannen of kinderen, in Po

180