Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

jamins vader heette Benjamin Isaac (geboren in 1749) en diens vader Isaac Jacob (geboren omstreeks 1720). In de tijd van Napoleon werd het in ons land bij de wet verplicht een vaste geslachtsnaam aan te nemen en deze officieel te registreren. Dit voorschrift betekende het begin van de Burgerlijke Stand. Degenen die op dat moment geen vaste familienaam hadden, en dat waren er velen, moesten er geleidelijk aan één kiezen. Deze namen werden vaak ontleend aan het bedrijf of beroep, bijvoorbeeld Bakker, Visser, Smit, Koster, Timmerman. Specifiek joodse namen uit die tijd waren: Kleerekooper, Komkommerman, Onderwijzer, Voorzanger, Peper en Diamant.

De keuze van de achternaam Mechanicus is een uniek geval. Philips betovergrootvader Benjamin Isaac beoefende artistieke beroepen. Hij stond te boek als muzikant, ‘spelreizende’, en goochelaar. Zijn zoon Elias Benjamin was aanvankelijk ‘sjouweraar’, doch probeerde later zijn geluk eveneens in het goochelvak uit. Blijkens zijn eigen opgave in verschillende officiële akten omschreef hij zijn beroep als ‘Mechanicus’. Elias Benjamin koos dit omstreeks 1825 als definitieve achternaam. Het ligt voor de hand dat ‘Mechanicus’ een deftig en interessant klinkend synoniem was voor kunstenmaker, goochelaar of proevennemer. Waarschijnlijk reisden Elias Benjamin en zijn vader Benjamin Isaac met natuurkundige instrumenten of machinerieën het land door, waarmee zij voor het publiek proeven verrichtten.

Elias Benjamin liet bij zijn overlijden in mei 1839 een zoon na, Benjamin Elias Mechanicus, geboren in Amsterdam op 27 juli 1827. Deze Benjamin huwde in 1857 Louisa (‘Pereltje’) Tonninga. Zij bewoonden een huisje in de Kerkstraat 18. Benjamin was als commissionair werkzaam in de handel. Uit dit huwelijk kwam in 1863 Elias Mechanicus voort, de vader van Philip. Hij was het vierde van in totaal acht kinderen. Rond het tijdstip dat Elias zijn vrouw Sarah leerde kennen en zijn ouderlijk huis verliet, woonden zijn vader en moeder met hun grote gezin op de Prinsengracht 1105.

Sarah Gobes en Eilias Mechanicus trouwden op 8 november 1888. Ruim een halfjaar later werd Philip geboren, op 17 april 1889,^om 6 uur ’s ochtends, zo blijkt uit zijn geboorteakte. Elias had twee getuigen meegenomen om zijn aangifte te bekrachtigen: een broer van Sarah, de sigarenmaker Salomon Gobes, en een vriend, Mozes Wurms. Opmerkelijk is dat beiden de geboorteakte niet tekenden, evenmin als Elias dat deed. Blijkens een aantekening op de akte van de ambtenaar van de Burgerlijke Stand was dit niet gebeurd, omdat de betrokkenen ‘wegens hun Paasenfeest’ niet mochten schrijven. Een toevalligheid

18