Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

tig met Mechanicus in contact. ‘Hij had begrip voor de situatie, maar ergerde zich toch aan de andere zieken, omdat hij niet alleen maar over ziek zijn, eten en de transporten wilde praten. Hij had niveau, en zelfs in zijn ellende behield hij dat. Daarom sprong hij er zo uit. Ons raakvlak was de journalistiek. Ik had ook bij de krant gewerkt en we kenden beiden talrijke journalisten. Juist dit laatste aspect is me bijgebleven, dat we daarover praatten, een soort shoptalking over het vak.’

Al snel ging Mechanicus over tot het analyseren van zijn omgeving en de mensen die er een belangrijke rol speelden. Hij verdiepte zich in de opzet en organisatie van het kamp en in de bewoners die Westerbork bevolkten. Spoedig had hij zijn eerste verslag klaar, dat werd opgenomen in de eerste pagina’s van zijn latere dagboek:

‘Het leven gaat zijn gang [en er] is een nieuw stuk tragiek onderweg: mensen, losgerukt van hun bodem, beroofd van hun bezit, berooid en verlaagd en vernederd in beestenwagens (...) De eerste golven, die hier binnenrolden, waren krachtige jonge mannen en vrouwen, die zich uitstekend voor het mysterieuze avontuur hadden voorbereid: zij kwamen van Hooghalen gemarcheerd en er ging een schok door het kamp, eer van bewondering dan van deernis of afgrijzen voor deze moedige kordate voorhoede der joden. Daarna kwamen dooreen gemengd het proletariaat en de paupers met hun vele kinderen en hun vaak povere kledij en schamele have: een armzalige stoet, die ordeloos uit Hooghalen kwam aangezeuld, sjofel en stumperig en zich met lawaai hier binnenstortte (...) Golf op golf van deze proletariërs en paupers spoelde hier binnen: telkens weer hetzelfde toonbeeld van kleinheid, kleinmoedigheid, berooidheid en ellende (...) De 3de oktober was het hoogtepunt, nog altijd staat hij met het zwartste kool aangestreept: 10 000 zielen werden hier in één keer binnengestouwd, de mannen uit de onderscheidene werkkampen, met hun vrouwen en kinderen, die in een angstwekkende, duivelse razzia werden opgevangen. De weg van Hooghalen tot Westerbork kermde van de ellende der joden, van de hardvochtigheid, de schaamteloosheid hunner vervolgers: een zee van moedeloze, geslagen mensen, waartussen kinderen en nog eens kinderen, die elkaar verdrongen en over elkaar struikelden in de menigte (...) Daarna kwamen de ouden van dagen uit de rusthuizen, de zware zieken uit de ziekenhuizen, overal in het land vandaan (...) Een macabere stoet van kreupelen, blinden en verkalkte mannen en vrouwen sukkelde, gesteund door leden van de Ordnungsdienst het kamp binnen. Het hart brak van de toeschouwers (...) Later bracht de trein hen tot in het hart

147