Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

tragedies voelt de ziekenzaal duidelijk; zij leiden tot uitvoerige discussies, ontstemming en verbittering.’

Twee dagen na deze brief mocht hij van zijn artsen dagelijks een uur het bed uit. Op 21 december liet hij weten: ‘Ook ben ik sedert woensdag of donderdag j.1. een uur per dag op, nog maar zwak op de pootjes.’ En, dezelfde dag, in een brief aan Ruth: ‘Mijn pink, die nog wat stijf is, moet nog worden gemasseerd (...) Blijf mij alsjeblieft zo lang het kan op de hoogte houden; ik heb erg behoefte aan contact, aan het gevoel, dat ik met jullie verbonden ben.’

Mechanicus slaagde erin zijn verblijf in Westerbork tot zeventien maanden te rekken. Dat was een niet geringe prestatie, want gevangenen die Westerbork als strafgeval binnenkwamen, werden doorgaans direct naar de vernietigingskampen gezonden. Zij behoorden tot de onderlaag van de kampbevolking en kregen ‘voorrang’ bij de plaatsing op de transportlijsten. Meestal verbleven zij slechts enkele dagen of weken in de strafbarak, alvorens zij werden doorgestuurd. Ditzelfde lot stond Mechanicus ook te wachten. Hij was als strafgeval in Westerbork aangekomen en er waren, gezien zijn status van delinquent, geen aanwijsbare gronden voor vrijstelling van transport.

Jacob Boas wees er in zijn boek over Westerbork op dat Mechanicus net zo goed uit eigen beweging in de eerste de beste trein naar Polen had kunnen stappen, in plaats van op zijn beurt te wachten. Uit Mechanicus’ brieven bleek dat ook hij als ‘s-geval’ voor transport naar Polen was aangewezen, evenals de rest van de Amersfoort-ploeg. In september 1943 verklaarde Mechanicus in zijn dagboek wat er met zijn groepsgenoten was gebeurd: ‘Degenen, met wie ik het lot in de gevangenis heb gedeeld, en degenen, met wie ik het lot in Amersfoort heb gedeeld en die tegelijk met mij aankwamen, zijn op een heel enkele uitzondering na, slechts na twee dagen rust en met verbonden wonden naar Polen doorgezonden.’ Mechanicus was zelf zo’n ‘heel enkele uitzondering’, maar de dreiging van transport bleef aanwezig. Hij berichtte hierover op 26 november aan Jo Heinsius: ‘Hoe lang ik hier nog blijf weet ik niet, maar gisteren ben ik van de lijst van het transport geschrapt en op het ogenblik is mijn zaak in behandeling, met de bedoeling hier te kunnen blijven of vrij te komen.’ Deze mededeling duidt erop dat Mechanicus de kans had gelopen om meegezonden te worden met het transport van 30 november 1942 en waarschijnlijk ook met die van 10,16, 20 en 24 november, alle naar Auschwitz.

Maar in plaats van in een smerige goederenwagon die uitpuilde van

144