Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

strak patroon. Er werden, per werkgebied, Dienstbereiche opgezet, die elk onder leiding van een Dienstleiter kwamen te staan. De Dienstleiter behoorden allen tot de groep Alte Kampinsassen en waren de belangrijkste en invloedrijkste gevangenen van het kamp. Tot deze leiders behoorden o.a. Erich Zielke, Fritz Spanier, Arthur Pisk en Kurt Schlesinger. Zij zouden hun bijzondere functies in het kamp tot het eind van de oorlog behouden. Kurt Schlesinger was het hoofd van de Administratie en als zodanig verantwoordelijk voor de registratie van binnenkomende transporten en de samenstelling van de transportlijsten voor deportaties. Schlesinger was in februari 1940 met zijn vrouw als vluchteling in Westerbork aangekomen. Binnen niet al te lange tijd groeide hij uit tot één van de dominante, joodse leidinggevende figuren. Hij zou uiteindelijk Oberdienstleiter in het kamp worden. De commandant van Westerbork was sinds oktober 1942 ss-Obersturmbannführer Albert Konrad Gemmeker. Hij had de leiding in handen tot vlak voor de bevrijding van het kamp, in april 1945.

Presser schreef: ‘Binnen het kamp had zich een hoogst merkwaardige, misschien wel unieke, organisatie ontwikkeld. Reeds vóór de beheerswisseling van juli 1942 hadden de bewoners deze zelf in het leven geroepen als een “buffer”, ter voorkoming van de intrede van de niet zonder reden gevreesde ss. Dankzij dit initiatief volstonden de Duitsers dan ook met een minimaal geringe hoeveelheid bewakingspersoneel. Maar dat konden zij - en wilden zij - alleen, omdat deze joodse organisatie zo uitstekend bleek te kunnen voldoen in datgene, waar het nu juist voor hen op aankwam: een honderdduizend joden zonder “moeilijkheden” en als het ware geruisloos het land uit te werken. Wat anders tientallen, zo niet honderden, manschappen vereist had, dat kregen zij hier kant en klaar geleverd. Een afschuwelijk middel om zichzelf te redden, afschuwelijk ook daarin, dat het hier door de onophoudelijke, zorgvuldig geregelde toepassing welhaast ontaarden moest in een doel op zichzelf en het karakter aannam van een taak, verricht met toewijding en stiptheid.’

Zolang de joodse kampstaf zich hield aan de aantallen te deporteren mensen - deze aantallen kreeg Gemmeker van de Duitse autoriteiten op - was hun macht over de medegevangenen totaal. De joodse kampleiders waren weinig geliefd. Zij waren in staat anderen in bescherming te nemen, maar wensten daar vaak wederdiensten van verschillende aard voor terug.

Vooral Schlesinger stond slecht bekend. Zijn kleding en zijn hoge laarzen, zijn houding en zijn aanwezigheid naast Gemmeker tijdens het

137