Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

gebied passief. De ophaal- en arrestatieacties waren, althans naar de zin van de Duitsers, niet erg succesvol. Zij zochten naar andere mogelijkheden om het op grote schaal oppakken van joden te intensiveren. Vanaf de herfst van 1942 werd hierbij door de Duitsers gebruik gemaakt van detachementen, gevormd uit de Ordnungspolizei, ook wel Grüne Polizei genoemd. Daarnaast waren NSB’ers van de zogenaamde Hulppolitie actief bij het ophalen van joden uit hun huizen en bij razzia’s. Ook werd in de hoofdstad een speciale groep, het Politiebataljon Amsterdam (pba), ingeschakeld bij het aanhouden van joden. Dit bataljon, dat uit Nederlandse politieagenten was samengesteld, stond ter beschikking van de Sicherheitsdienst.

Op 25 september, de dag van Mechanicus’ arrestatie, werd in Amsterdam een grote razzia op joden uitgevoerd door ruim 400 Duitsers en leden van het Politiebataljon Amsterdam. Hierbij werden vele joden verzameld en af gevoerd. Mechanicus werd mogelijk tijdens deze razzia opgepakt. Het was in ieder geval duidelijk dat het die dag in het centrum van Amsterdam wemelde van de Duitsers, NSB’ers en politieagenten.

De agent die Mechanicus aanhield, was gedetacheerd aan bureau 11, het bureau Joodse Zaken, gevestigd in het politiebureau aan de Marnix-straat. Dit bureau was een typisch voorbeeld van een politie-eenheid die zich met het oppakken van joden bezighield. ‘Joodse Zaken’ werd, volgens het jaarverslag van de Amsterdamse politie over 1942, op 1 juni 1942 opgericht en belast met ‘alle zaken, welke voortvloeien uit de verordeningen betreffende de joden. Het bureau vormt tevens de verbinding met de ten deze competente overige instanties.’ Met dit laatste werden de bezetters bedoeld. De groep stond onder leiding van de Commissaris van Politie, de NSB’er R.W. Dahmen von Buchholz, die zestien medewerkers tot zijn beschikking had.

Uit het teruggevonden politierapport kan worden afgeleid wat er met Mechanicus in de uren na zijn arrestatie is gebeurd. Allereerst werd hij overgebracht naar het bureau aan de Marnixstraat, waar men hem om 12.00 uur inschreef. Daarna werd hij op last van de Commissaris van Politie aan het 2de bureau - waarschijnlijk nog steeds in de Marnixstraat -in bewaring gesteld. Om 15.30 uur is hij, volgens dit rapport, met enkele andere verdachten, ‘voor de sd’ geleid. Verdere informatie over hem bevatte dit rapport niet. Wat er zich precies bij de Sicherheitsdienst heeft afgespeeld is onbekend, omdat hierover geen documenten zijn teruggevonden. Het bureau van de sd bevond zich in een gebouw in de voormalige Euterpestraat, nu de Gerrit van der Veenstraat. Hier zal Mechanicus

121