De Arbeidsovereenkomsten in de Diamantindustrie

29

is van den gewonen juwelier tegenover den slijper, en die van den slijpersbaas tegenover zijne knechten. Want de eigenwerk-maker treedt tegelijk op als juwelier en als slijpersbaas.

Eerst dus Juwelier en Slijper.

Ook hier treffen wij den werkman aan, die zelfstandig arbeidt, niemand boven hem. Hij ontvangt een of meer partijtjes van den juwelier, maakt die af, ontvangt zijn loon daarvoor, en dan is hij los van den patroon. Geene duurzame betrekking bindt hem aan den juwelier. Ja, zelfs is zijne verhouding tegenover dezen losser en meer wisselvallig, daar hij gemakkelijker van werkgever wisselen kan dan klovers en snijders. Hij is dus aannemer van werk.

Tot zijn bedrijf huurt hij op de een of andere fabriek een „molen” waarin hij zijne eigen schijf brengt en waarop hij het hem opgedragen werk legt. De eigenaar van de slijperij wordt dus de „huisheer” van den slijper, hebbende tevens de verplichting tot het leveren van de noodige drijfkracht.

Waar nu de juweliers hun werk eenen slijpersbaas geven, en bedingen dat het op hunne slijperij moet worden bewerkt, daar ook is de juwelier eigenaar eener slijperij: „huisheer”. Het is wel een eigenaardig verschijnsel, maar het is dikwijls opgemerkt, en de gangbare leer bij werkgevers zoowel als arbeiders, dat de juwelier, bezitter van eene slijperij, in deze laatste hoedanigheid niets anders is dan een huisbaas. Blijft de slijper dus aannemer van werk

Maar ook komt het voor dat de juwelier optreedt als werkgever in arbeidscontract. Hij huurt dan molens „en bloc” of laat op zijne eigen slijperij werken, onder leiding van een meesterknecht, die dezelfde functie heeft als de winkelchef van klovers of snijders. Dan wordt ook uitdrukkelijk bedongen dat de slijper als knecht werkt en geniet deze meestal tijdloon, alleen bij grof werk. Veel komt deze meer duurzame verhouding — in de gewone industrie de gewone — niet voor, het aantal juweliers, die als fabrikanten van de grootindustrie optreden, krimpt in, daar het hun onvoordeelig uitkomt, omdat ze geen molenhuur of bazengeld in rekening kunnen