Arm en rijdend op een ezel

alleen maar een physieke ezel. Waar er in de Tora over een ezel wordt gesproken, duidt men op materie. In de tijd van Abraham was de mens slechts in staat om op eigen kracht de materiële wereld tot zijn bestemming te brengen. Als gevolg was Abraham slechts zeer ten dele in staat om de materie te verheffen. Om die reden legde Abraham slechts onpersoonlijke voorwerpen op de ezel. Mozes stond aan de voet van de Sinai, waar de Tora geopenbaard werd. Dat wil zeggen dat Mozes niet alleen over zijn eigen spirituele krachten beschikte, maar - dankzij de C’ddelijke openbaring, die van hoog naar laag kwam - er nieuwe krachten bijkreeg om de wereld tot zijn bestemming te brengen. Hij plaatste immers zijn vrouw en kinderen op de ezel. Mosjiach rijdt zelf op de ezel: het werk is dan gedaan. De mens verheft zich boven de materie. De wereld is tot zijn bestemming gebracht.

De consekwentie van deze redenering is, dat de verlossing tot stand komt doordat er een moment in de geschiedenis van de mensheid aanbreekt, waarop de bestemming van de wereld is bereikt (Schneerson 1962:69). Dat gebeuren is echter in eerste instantie niet zintuigelijk waarneembaar. Stelt u zich een emmer water voor. Elke liter, die erbij komt, verhoogt weliswaar het waterpeil, maar het is pas duidelijk, dat de emmer vol is, wanneer het water over de rand loopt. Als het water de rand is genaderd, volstaan enkele druppels om de emmer te doen overlopen.

Door het voldoen aan de C’ddelijke Wil, zoals die zich openbaart in de Tora, door het volbrengen van alle ge- en verboden, de mltswoth, wordt de emmer vol. Er komt dan een moment, dat zelfs een enkele mitswa voldoet om het uiteindelijke doel te bereiken (vgl. Scholem 1958:304). Dit betekent, dat de verwording van de wereld geen bewijs is voor het niet aanbreken van de messiaanse tijd, maar eerder het tegenovergestelde. Wanneer de messiaanse tijd nabij is, zullen de machten van het kwaad zich tot het uiterste verzetten om te voorkomen, dat hun heerschappij ten einde raakt. De mens kan dan menen, dat de verlossing veraf is, maar het tegenovergestelde is waar. Dankzij de inspanningen gedurende vele eeuwen gedaan, is de verlossing juist nabij.

Dit gedachtengoed leidt tot een specifiek ethos, waarin het lijden en het kwaad psychologisch te verwerken zijn, omdat zij opgevat kunnen worden als de pijnen, waarmee de verlossing gepaard gaat. Pogroms en vervolgingen zijn historisch vaak zo geduid. Juist daar, waar de maatschappelijke omstandigheden de ondergang van de joodse gemeenschap leken in te luiden, was de enige troost, dat dit

8