Arm en rijdend op een ezel

Praktisch betekende dit, dat alleen bekeerlingen, die bij een orthodox rabbinaal tot het jodendom waren overgegaan, als zodanig erkend konden worden. Het kan niet genoeg beklemtoond worden, dat het jood-zijn op een verwantschapskriterium berust en niet op een religieuze overtuiging. Iemand is joods wiens moeder joods is of die door een orthodox rabbinaal als joods wordt erkend. Die wet is vooral dankzij de tegenwerking van het gevestigde orthodoxe regime niet aangenomen, hetgeen er in de praktijk toe heeft geleid, dat de kloof tussen orthodoxie en niet-orthodoxie zo onnoemelijk groot is geworden, dat huwelijken tussen partners uit orthodoxe en niet-orthodoxe families over enkele jaren onmogelijk zullen zijn. Tegen die tijd zal men niet meer kunnen nagaan of iemand volgens de traditionele maatstaven wel of niet joods is'³.

De gevestigde orthodoxie, en dat geldt evenzeer voor de andere chassidische groeperingen, heeft dit tot dusver betrekkelijk koud gelaten. Zij bemoeit zich immers niet of nauwelijks met de niet-ortho-doxie. Lubavitch heeft zijn enorme expansie echter te danken aan zijn maatschappelijk engagement en - als gevolg - aan zijn aanhang in niet-orthodoxe kringen. Door het toenemen van de sociale afstand tussen orthodoxie en niet-orthodoxie, een kloof die nu al vrijwel onoverkomelijk groot is, zal Lubavitch steeds moeilijker aanhangers onder niet-or-thodoxen kunnen aanwinnen. Dat wordt nog meer het geval, wanneer er geen zekerheid over het jood-zijn van de potentiële clientèle meer bestaat.

Een andere zware klap was het besluit van de Israëlische regering om een deel van de bezette gebieden op te geven. De gevestigde orthodoxie is daar lange tijd voorstander van geweest, maar de Lu-bavitcher Rebbe heeft zich daar altijd tegen verzet. Eén van zijn voornaamste argumenten was de veiligheid van Israël. Voor veel Lu-bavitchers, moet de teruggave van bezet gebied het begin van het einde betekenen.

Tenslotte nemen de Lubavitchers in de joods-orthodoxe samenleving een veel minder geïsoleerde positie in dan de rest van de ultra-orthodoxie. De Lubavitcher Rebbe behoort tot de weinige ultraorthodoxe autoriteiten, die zich niet alleen tot joden, maar ook tot niet-joden richt¹⁴.

De huidige maatschappij staat echter in toenemende mate allerlei waarden voor, die in het geheel niet stroken met het orthodoxe waardenpatroon. De betrokkenheid tot de niet-joodse wereld is verder nog

18