De tweede jeugd

vaardige behandeling bij haar beklaagde, zei ze altijd: Je mag niet zoo opstandig tegen je vader zijn. Hij meent het heusch goed met je. Hij is een beetje ruw, maar innerlijk is ie niet kwaad. Men mag niemand veroordeelen... en meer van die gezegden, die me misschien kregel zouden hebben gemaakt, als ik niet had geweten, dat ook zij zelden een vriendelijk woord van hem te hooren kreeg. Ik zei tegen haar: Moeder, meent U dat nou werkelijk? Hij heeft voor U ook geen hartelijk woord over, op alles wat U doet vit hij... Ze ging er in haar laatste levensjaren hoe langer hoe bleeker uitzien en ik geloofde, dat ie haar mishandelde. Als ik ’s nachts een geluid hoorde, meende ik, dat ie haar sloeg of dat zij lag te snikken. Honderd keer stond ik op het punt uit mijn bed te springen en op de gang voor de deur van hun slaapkamer te gaan luisteren, maar steeds heeft de angst, dat ik zou worden ontdekt, me weerhouden. Ik keek eiken morgen naar mijn moeder, om te zien of ik geen sporen van mishandeling bij haar kon ontdekken, maar nooit heb ik over deze vermoedens durven spreken. Mijn vader was notaris en er kwamen nog al wat men-schen uit het dorp bij ons over huis. Ik vond ze allemaal even af stootelijk en ik geloof, dat mijn moeder ook met geen van die menschen op goeden voet stond. Misschien verbeeldde ik me dat, maar als ik haar met een van de dames of heeren zag zitten praten, had ik altijd den indruk, dat zij zich eenzaam voelde en er naar verlangde, van het gezelschap te zijn verlost. Het ergste was, wanneer ik bij zulke gelegenheden onder het gezicht van mijn vader kwam. Dan riep ie me bij zich en streelde me over m’n hoofd en ik moest alle menschen een

60