Westerbork en een vraaggesprek met zijn Commandant Gemmecke in 1948

kamp en aan de adj.-commandant die hem te woord staat, geeft hij daarom de mededeling, dat met de commandant is overeengekomen, dat ik Westerbork zou mogen bezoeken; wij mogen direct komen. We maken een omweg en rijden eerst naar het stationnetje Hooghalen, de plaats, waar op 21 April 1944 onze trein aankwam.

Allen moesten hier toen uitstappen, de mannen werden van hun handboeien ontdaan en in vrachtwagens werden we verder naar Westerbork getransporteerd, het plaatsje, waarheen ook vóór die tijd alle treinen met gevangenen, bestemd voor Westerbork, werden gedirigeerd. De kleinste bijzonderheden komen me weer voor de geest: b.v. die trein van Den Haag naar dit stationnetje, waar je als misdadiger met een ander was samengekoppeld en je jongste dochter je zakdoek uit je broekzak moest halen om je neus te snuiten of je tranen weg te vegen van de centimeter lange haard, die je te danken had aan je opsluiting in de Scheveningse strafgevangenis.

De baanwachter doet dienst als gids en geeft ons nog enkele bijzonderheden. Indertijd zijn alle Joden hierheen gebracht om dan met vrachtwagens of lopend naar Westerbork door te gaan. We werden toen met ruim honderd personen in twee vrachtwagens geduwd, waaraan een aanhangwagen voor onze bagage was gekoppeld; hierop stonden een drietal Duitse SS-crs en dezen hielden een tweeloops geweer op ons gericht; zó volbrachten wij de circa 6 km. lange tocht.

Nu maken we weer dezelfde tocht langs een smalle weg met kronkelingen, passeren een spoorwegovergang. Plotseling ontdek ik in de verte een aantal bomen, waarboven de uitkijktorens van Westerbork verrijzen; ik herken ook de grote schoorsteen van het Ketelhuis. Westerbork! Datzelfde Westerbork, waar wij zes maanden lang hebben gezeten, de naam, welke duizenden malen is uitgesproken en waaraan de meest droevige herinneringen voor de Joden zijn verbonden. Weer dezelfde sluitboom, die we ook destijds moesten passeren. Een militair

4