Westerbork en een vraaggesprek met zijn Commandant Gemmecke in 1948

dienst geweest bij de B.D.S., Brigadeführer Naumann, Schön-gart en ook Dr. Harster. Zij was aangesteld door de „Dienst-stelle B.D.S.” Ook worden nog de geruchten besproken, waartegen Gemmecke maatregelen genomen had.

Zij vertelt verder, dat zij Joodse vrouwen in baar dienst beeft gehad, o.a. „Frau Asch, die Hausbalterin war” en wier man in de „Kleiderkammer” werkte. Frau Wisenfeld was haar naaister geweest. Evenals Gemmecke verklaart zij, dat met „dein Osten” Ausebwitz bedoeld werd. Dit was volgens haar „ein grosses Arbeitslager”, „Theresiënstadt war eine Stadt für sicbselbst mit nur Juden”. Ze vertelt, dat je daar zelfs een café had, het was precies een ghetto, zonder Ariërs. De Joden hadden daar een eigen wetgeving en konden er leven, zoals ze zelf wilden. Zöpf had haar Theresiënstadt zo beschreven. „Bergen-Belsen war mir als reines Austausch Lager geschildert. Auschwitz war hunderte km. gross — „Bruna”, „Gummi-wereke.”

Ze verklaart nog, dat Dr. Spanier haar tijdens haar ziekte behandeld heeft. Ook bij Dr. Rosenberg is zij geweest, toen ze een oorarts moest raadplegen.

De artisten Zieglcr, Ehrlich en Rosen kwamen wel eens in de villa van Gemmecke, om de stukken, welke in de revue werden opgevoerd, in overleg met Gemmecke te censureren.

Aus der Fünten, Fraulein Schlottke en Möss had zij natuurlijk ook gesproken. Möss eenmaal en Zöpf in het begin van haar carrière.

Schoenmaker vraagt nog aan Frau Hassel, wat er met het geld, diamanten enz. gebeurd is, dat in Westerbork door de gevangenen werd afgegeven. „Heeft de commandant of anderen hiervan een gedeelte opgestreken? U ook niet?” en hij maakt een grijpbeweging naar zich toe. Frau Hassel ontkent verontwaardigd. Wanneer haar de vraag nogmaals gesteld wordt, antwoordt zij, dat zij „ein Eid” zou willen afleggen, dat zij nooit iets hiervan heeft ontvangen. Wel heeft de Contact-

32