Gisteren komt nooit weerom ...

72 Gis teren komt nooit weerom...

stand. Michiel van Campen was de verzoeningsrechter. Hij zelf bezat een verfijnde smaak, maar de klanten van de bibliotheek liet hij nooit in de steek. Wilden die ontspanningslectuur, omdat ze voor literatuur nog niet rijp waren, hij blééf hun gids. Bij de lange lijst van boeken van Courths-Mahler schreef hij puntig: 'Deze schrijfster is even onbeduidend als veelgelezen.'

Lezen doet honger krijgen naar nieuwe lectuur. Lezen doet ook: zelf schrijven. Michiel van Campen had in het kloversatelier en in de rokerige fabriekszaal, tussen het gegons van drijfriemen en de geur van olie en zweet, zijn talent ontdekt. En Israël Querido, Andries de Rosa en zoveel anderen. Een lange lijst van namen. Mannen, die als werknemer op weekloon in het diamantvak waren begonnen. In de bondsbibliotheek maakten ze kennis met de wereld van de schone kunsten. In zichzelf ontdekten ze onvermoede talenten. Ze werden: toneelspelers, musici, statistici, economen, literatoren, dichters, een enkele werd schilder, sommigen werden toondichters. Anderen wierpen zich vol hartstocht op de herboren beroepen van kunstnijverheid; die werden binnenhuisarchitecten, plateelschilders, pottenbakkers.

De drang naar schoonheid en kennis stroomde in brede golven over de gehele stad.

Verenigingsleven begon te bloeien voor mensen, die voor die tijd in kleine afgesloten kringetjes hadden geleefd. Zelfbewustzijn groeide, soms was het een grotesk zelfbewustzijn. Er waren bondsleden, die zichzelf hadden ontdekt en meenden, dat zij de grootste ontdekking dezer eeuw hadden gedaan. Ze zogen woorden, uitdrukkingen en begrippen in, die ze niet konden verteren. Dat leidde wel eens tot belachelijke voorvallen.

De buurman van eenhoog bij ons op de trap genoot een zekere vermaardheid door zijn overdreven gevoel van eigenwaarde. Hij sjouwde altijd met een pak brochures, boeken en kranten. Hij las nooit een letter. Hij deed alleen maar geleerd. Geen vergadering sloeg hij over; en op elk lijstje van debaters stond zijn naam bovenaan. Mark Uienkruier heette hij. Iedereen noemde hem Marx Uienkruier. Hij vertoonde een ziekelijke voorkeur voor vreemde woorden, en een hardnekkige neiging om ze verkeerd uit te spreken en ze in elk geval onjuist te gebruiken. Zozeer beschouwde hij zichzelf als het middelpunt van de wereld, dat hij volstrekt blind was voor zijn eigen belachelijkheid, en potdoof voor het gegrinnik waarmee zijn verschijning werd begroet. Hij was de auteur van bijna le-