Hun lach klinkt van zo ver ...

ACHTERGRONDEN

Schuif uw stoel dichterbij, ik wil u wat gaan vertellen van de buurt, waarin ik ben geboren en opgegroeid. Het spinneweb van straten, steegjes en slof jes tussen Waag en Weesperplein in Amsterdam. Twee boekjes heb ik reeds aan die buurt gewijd. Aanvankelijk was ik in het geheel niet van plan nog een derde te schrijven. Maar ik schrijf voor mijn lezers׳ en die hebben me overstroomd met brieven. Mijn boeken hebben bij hen een ruimte, die leeg was, gevuld, zeggen ze. In de gaskamers zijn familiegeheugens vernietigd. Zonder toekomst kan een mens niet leven, maar een verleden kan hij evenmin ontberen.' Wij leven niet in het verleden, maar het verleden leeft in ons verderciteren ze. Schrijf nog meer, bleven ze aanhouden. Ik kon die aandrang niet weerstaan, ik mocht niet teleurstellen.

Schuif dus uw stoel wat dichterbij. Ik ga zonder schema, huppelend van tak op tak, praten over mensen, die de wereld van mijn jeugd hebben bevolkt en van wie ik geen afscheid kan nemen.

Ik ga wat vertellen van hun kommer en hun ■zorgen, maar ik wil de lach niet vergeten, de lach, die hen altijd vergezelde. Alles vervaagt, de herinnering aan gezichten verbleekt, woorden en zegswijzen raken in onbruik, tranen worden eerst vergoten en daarna vergeten, en hun lach klinkt van zo ver..., zoveel jaren na Auschwitz. Hoe waren zij?

Wanneer de mensen in de buurt ontwaken, zeggen ze: 'Heb je vannacht goed gesjlofen?' 'Ja, ik heb goed gedormd.'

'Gisteravond na het eten zat je al in je stoel te golemen.' Drie woorden, die slapen betekenen. Sjlofen komt uit het Duits,

7