Land van de toekomst

liefde voor de kleine woningbouwvereniging, waarvan hij bestuurder is, dan voor het grote bedrijf van de Nederlandse Spoorwegen."

We raken hier aan de wortel van een belangwekkend vraagstuk. Het gaat namelijk om de vraag: kan arbeid volle levensbevrediging schenken?

Er is een tijd geweest, dat althans een deel van de arbeid dit wel heeft gekund. Wanneer men in de geschiedenis een aantal eeuwen teruggaat, komt men aan een tijdperk, waarin de handenarbeid het middelpunt was van de voortbrenging. Een tijdperk, waarin kunst en ambacht zo nauw aan elkaar verwant waren, dat de ambachtsman nauwelijks besefte, dat hij tevens kunstenaar was.

Maar die dagen zijn voorbij.

Het kapitalisme beschouwt de arbeid veelal als middel tot vergroting van de voortbrenging. Dat er in de arbeid voor de gewone mens voldoening en vreugde dient te schuilen ... daarover heeft het kapitalisme zich nauwelijks bekommerd. Als die bevrediging tot stand kwam, best, maar dan als bijproduct. Doel was het niet.

In de technische wereld van tegenwoordig is dat gebrek aan levensbevrediging nog groter geworden.

Er is van verschillende zijden reeds meermalen op gewezen, dat dit gebrek aan levensbevrediging door arbeid, een van de oorzaken is van de geestelijke ontwrichting, waaraan de moderne mens lijdt.

Zijn levensstijl wordt confectiestijl. Zijn ontspanning wordt massaontspanning. Hij is bang geworden voor de „stilte in zijn wezen".

Als men het goed beschouwt, komt alles hierop neer, dat hij vergeten heeft, dat de ware vreugden van het leven eenvoudig en ongekunsteld zijn.

Ons' doel.

Het Plan van de Partij van de Arbeid stelt kort en krachtig het doel vast, waarnaar het socialisme streeft bij de regeling van de plaats van de arbeid in de samenleving.

Er staat:

„Wij moeten streven naar een ontwikkeling, waarbij de werkende mens als enkeling en als groep verantwoordelijkheid te dragen krijgt en medewerkt aan de beslissingen, welke voor een geordend verloop van het werk noodzakelijk is. Alleen op deze wijze kan worden bereikt, dat de arbeidsverhoudingen niet, zoals thans veelal het geval is, een rem maar een prikkel vormen voor de groei van de democratische persoonlijkheid."

En het Plan somt dan een aantal middelen op, die dat doel kunnen bereiken. Middelen, die aansluiten bij werkmethoden, instellingen en methoden, die reeds hier en daar in de wereld worden aangetroffen.

Zo zal dat grote doel bereikt worden, de levensbevrediging door arbeid, of om het met één woord te zeggen: arbeidsvreugde.

Naast een weloverwogen verdere ontwikkeling van de sociale politiek, stelt het Plan van de Partij van de Arbeid, dat een groei van de medezeggenschap groot nut voor de harmonische ontplooiing der samenleving zal kunnen afwerpen.

Het is wel goed eraan te herinneren, dat een uiterst belangrijk stuk medezeggenschap in het economisch leven werd verwezenlijkt, toen in 1917 het algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen in de grondwet van Nederland werd opgenomen.

56