Land van de toekomst

wintervoorraad behoeft niet gezorgd te worden, want een koud jaargetijde is er niet.

We beweren niet, dat zo'n eilandbewoner in behoorlijke omstandigheden leeft. Allesbehalve. Het lijkt wel romantisch, maar dat is het niet.

Evenwel, zolang zo'n man in zulke omstandigheden leeft, zorgt hij min of meer voor zichzelf.

Maar in onze moderne wereld kan dat eenvoudig niet meer.

De mens werkt voor anderen en voor zichzelf. Door middel van een ingewikkeld stelsel van betaling, ruil, winst enzovoorts, komt een deel van de vruchten van zijn arbeid hemzelf ten goede.

En dus moet het socialisme de plaats regelen, die de arbeid in de maatschappij inneemt.

Het gaat om de mens.

Uit wat wij in de eerste drie hoofdstukken van dit boekje hebben uiteengezet, zal de lezer hebben kunnen opmaken, dat de democratische socialisten willen breken met het beginsel, dat de prikkel tot voortbrenging de winst moet zijn.

Zij (en zij niet alleen) menen, dat de winstprikkel, kern van het kapitalistische stelsel, gefaald heeft.

Gefaald als motor in een maatschappij, waarin het verlangen naar sociale rechtvaardigheid onbevredigd is gebleven.

Gefaald ook als grondslag voor een geregelde en geordende wereldhuishouding.

Wanneer de democratische socialisten en anderen.het kapitalisme zedelijk in gebreke stellen, geschiedt dat niet in de laatste plaats, omdat zij de winstprikkel willen zien vervangen door een zedelijke beweegreden van hoger orde.

En na de uiteenzettingen in de eerste drie hoofdstukken (waarin we gecritiseerd hebben) komen we thans tot een der kernvragen van een socialistisch geordende samenleving.

Die kernvraag luidt:

wat is de prikkel, die in een socialistische gemeenschap de voortbrenging aanzet?

Na onze vorige uiteenzettingen behoeft het waarschijnlijk weinig toelichting, wanneer wij stellen:

naar socialistische zienswijze geschiedt de voortbrenging ter wille van de mens — de mens, die daarbij in verschillende hoedanigheden is betrokken.

Als voortbrenger.

Als arbeider.

Als werkgever.

Als bezitter en ontvanger van inkomen.

Als ondergeschikte en als machthebbende.

Maar altijd gaat het om de mens.

Ook in een Nederland met socialistische ordening zal de gezonde wedijver niet ontbreken. Wij zullen het bestanddeel van de ״sportieve" wedijver niet kunnen missen.

Naar moderne zienswijze neemt arbeid de centrale plaats in de samenleving in.

Bezit of inkomen, dat niet door arbeid wordt verkregen, heeft in maatschappelijk opzicht minder waarde.

44