Een klein mannetje met een klein potloodje (40 jaar VARA)

Dr. Drees vertelt verder : 'Nederland was een van de weinige landen, die heel lang aan de oude goudwaarde van hun munt vasthielden en daardoor hiln moeilijkheden vergrootten en langer deden duren. In ons land is in de dertiger jaren de werkloosheid ten slotte tot bij het half miljoen opgelopen. Ik heb de gevolgen van nabij gezien in Den Haag. Allereerst in de ellende vaii de werklozen, die in steeds groter getale op de sobere steunbedragen waren aangewezen, de controle op hun gezinsinkomsten hadden te ondergaan en dagelijks aan de stempelbureaus moesten verschijnen.'

Vijf maal honderdduizend werklozen in een landje met tien miljoen inwoners. Wat betekenen die getallen in de praktijk van het leven yan een arbeider?

We kunnen het weten uit een boek 'Levie de Lange's dagboek' dat verleden jaar is verschenen (bij H. J. Becht). Eén stukje zal ik er uit overschrijven.

Op 27 augustus 1932 werd Naatje, ons achtste kind geboren en de negende, Abraham, op 10 november 1933. Er werd door de regering bekend gemaakt, dat de ondersteuning voor kleine gezinnen van werklozen iets zou worden verlaagd, maar voor de grote gezinnen iets zou worden verhoogd. Toch ben ik er tot nog toe niet achter gekomen wat er van hoger hand met een groot gezin werd bedoeld. Toen ik op een der betaaldagen van de ondersteuning -het was op vrijdag - zeer nieuwsgierig was, wat ik er wel bij zou krijgen, bleef ik bij het natellen als aan de grond genageld staan. In tegenstelling tot mijn verwachting bleek ik voor een verlaging in aanmerking te komen. Van het bedrag van f 19,- was f 3,75 in mindering gebracht, zodat ik met f15,23 naar huis mocht gaan.

Ruim f15,- voor een gezin van elf monden... dit is de crisis van de dertiger jaren, in één zin samengevat. En al werd dat bedrag later verhoogd tot 21 gulden... en al waren de prijzen lager dan tegenwoordig, er is in die jaren in de letterlijke zin des woords in Nederland zwarte armoe geleden. Deze gruwelijke omstandigheden oefenden uiteraard invloed uit op de vara. In de eerste plaats op het ledental. Het daalde en daalde.

Maar veel schokkender was de demoralisatie, die de werkloosheid in de geesten veroorzaakte. Doordat ik voorzitter was van het district

74