Een klein mannetje met een klein potloodje (40 jaar VARA)

In de atmosfeer van de socialistische beweging, ging het organiseren van de v ar a, bij wijze van spreken vanzelf.

Het begon met doodgewone ^,luisterbijeenkomsten'. Een luisterbijeenkomst was veertig jaar geleden, toen slechts weinig mensen zelf een toestel bezaten, een hele gebeurtenis. Iemand stelde voor een avond zijn toestel beschikbaar. Een aantal mensen kwam in een zaaltje bijeen om te luisteren.

Het spreekt vanzelf dat tijdens en na zo'n luisterbijeenkomst druk over het programma werd nagepraat, want na-kouten over de preek behoort tot onze folklore. Uit al deze over het land verspreide activiteiten is echter in korte tijd de organisatie van de vara gegroeid.

Altijd was de oorsprong: een bespreking van het programma. De zeggenschap van de var a-leden over de inhoud, de opzet en de doelstellingen van de programma's is een karakteristiek voorbeeld van democratie die van onderen op gegroeid is. Gaandeweg is de vorm waarin deze democratie wordt beoefend, verfijnd. Tegenwoordig telt de vara 650 afdelingen die zijn opgenomen in 15 districten. Elke afdeling wordt door een bestuur beheerd, dat gemiddeld uit vijf mensen bestaat. Via de districten wordt de mening van de leden over de gang van zaken in de organisatie doorgetrechterd naar de verenigingsraad en het hoofdbestuur. Aan die verenigingsraad is het hoofdbestuur verantwoording schuldig. Een bijzonder systeem zorgt ervoor, dat ook de stem van een enkeling tot hoofdbestuur en verenigingsraad kan doordringen. De afdelingsbesturen geven namelijk niet slechts meerderheidsoordelen door, maar elke opmerking over een programma die in enige afdeling wordt gemaakt.

Deze vorm van zeggenschap kost de v ar a vele tienduizenden guldens per jaar. Die gelden worden uit eigen fondsen opgebracht. Daarvoor dient de contributie. In het buitenland geeft men tonnen per jaar uit om door middel van onderzoekingen de smaak en de wensen van het pubhek te peilen. Niet alleen dat dit in de vara m.i. doeltreffender en goedkoper geschiedt - maar bovendien is hiermee een belangrijk op democratische leest geschoeid instituut van cultuur en kunst geschapen, wortelend in de volkskracht zelf.

Eigenlijk moest de vara bij de volgende uitbreiding van de studio een groot schilderstuk laten maken of een gebrandschilderd raam, of een fresco of iets dergelijks. Daarop zou men dan de wordingsgeschie-

60