Een klein mannetje met een klein potloodje (40 jaar VARA)

weekinning der contributie had ontwikkeld, lag ze in de steeds slechter wordende economische omstandigheden op de andere omroepen een streepje voor. Zij maakte in haar propaganda verder een ruim ge-gebruik yan de dusgenaamde 'tournees'. (Het was nog lang voordat televisie werkelijk in Nederland werd ingevoerd.) De luisteraars hoorden de vele sterren, maar ze wilden ze ook wel eens zien. Elke avond trokken gezelschappen musici, toneelspelers, zangers, zangeressen en noem maar op - het land in. Van de belangstelling voor deze avonden kan niemand zich een voorstelling maken die ze niet in eigen persoon heeft bijgewoond.

Men vócht om de toegangsbewijzen. De nieuwe leden meldden zich aan, in lange rijen van tien, zoals dat heet.

Er waren in de jaren dertig ook tegenslagen. Ondanks alle inspanning leed de vara onder de benarde economische omstandigheden. Een half miljoen gezinnen in Nederland was door werkloosheid getroffen. In 1937 was het ledental van de vara gezakt tot 90.000. Dat was van het hoogtepunt naar het dieptepunt een verhes van 44.000 leden, ongeveer een derde van het ledental ging verloren.

Maar de druk die op de vara werd uitgeoefend, klonk de leden van de kern steviger aaneen.

Zo gaat het altijd in de socialistische beweging. In tijden van tegenspoed blijve zij haar beginsel trouw. Ze probere niet goedkope winst te maken door haar principes te verwateren. Dat lukt toch niet. Zij versterke de innerlijke samenhang van de grote beginselvaste kern. Als dan de tijden veranderen, komen de weglopers 'vanzelf' weer terug, en in veel groteren getale.

Het is een oude geschiedenis, die in de socialistische beweging talloze malen haar bevestiging heeft gevonden. Soms lijkt het alsof zij aan elke nieuwe generatie van voren af aan moet worden geleerd.

Een van de kenmerken van de socialistische beweging vóór het rampzalige jaar 1940 was de grote gezindheid tot het brengen van offers. Die gezindheid trof men ook aan in andere delen van het volk. De socialistische beweging heeft altijd 'vanzelfsprekend' offers van haar volgelingen gevraagd. Een staker bracht offers. Wie uit zijn schamele beurs bijdroeg tot het stakingsfonds, bracht offers. Wie geld stortte voor een verkiezingsfonds, offerde, even goed als de man die er elke

52