Een klein mannetje met een klein potloodje (40 jaar VARA)

Hij heeft het lang uitgehouden, maar ten slotte moest hij, zelfs hij, in dat hokje een eind aan zijn speech maken.

Toen ging hij naar huis, zich verschonen.

En nog een voorval. Een spreker, een man uit de vakbeweging, had zijn rede vooraf op een grammofoonplaat laten opnemen. Dat kon toen al. Het ging met een wassen schijf, die later werd schoongekrabd. De rede was drie minuten te lang.

'Ik spreek niet opnieuw,' zei de spreker,' dan draai je die plaat maar een beetje sneller af.'

De aankoop van het perceel Heuvellaan 33 Hilversum was eigenlijk een onverantwoordelijke daad van Jan Lebon. Aanvankelijk had de vara de villa in huur, maar op zekere dag stelde hij het hoofdbestuur voor tot koop over te gaan. Het kostte dertigduizend gulden, een enorm bedrag voor een huis in die dagen. Het hoofdbestuur was er mordicus tegen. Maar Jan hield vol. Het was een der zeldzame keren in de geschiedenis, dat hij het hoofdbestuur moest dwingen een grote uitgave te doen; meestal was het omgekeerd.

Nieuw wonder: de vara kon het pand uit eigen middelen contant betalen. Wel ja, we begonnen langzamerhand een club in bonus te worden. Maar toen die uitgave was gedaan, werd de bodem van de schatkist wel zichtbaar.

Het voornaamste argument, waarmee de penningmeester het hoofdbestuur over de streep had getrokken, luidde: je moet vertrouwen hebben in het ledental, je moet vertrouwen hebben in de offervaardigheid van onze mensen. Als de nood werkelijk aan de man zou komen, organiseren we een inzameling en je zult zien, dan laten ze ons niet in de steek.

De geschiedenis heeft hem gelijk gegeven.

Tot aan 1930 ging het steeds omhoog. Dat lag min of meer voor de hand. Het aantal radioluisteraars nam gestadig toe. Daarvan kreeg de vara haar deel. Maar ze kreeg niets cadeau. Er bestond toen nog geen verplichte betaling van luistergelden. De omroepverenigingen moesten alles en alles uit vrijwillige bijdragen bekostigen.

De economische wereldcrisis die in oktober 1929 was uitgebroken, had spoedig Nederland bereikt. Doordat de vara het systeem van

5i