De Partij

SOCIALISME VAN DRIE TURVEN HOOG

A. JlIs ik me buig over de jaren, die achter mij liggen, is de S.D.A.P. er altijd. Zij begon mijn leven al te vullen, toen ik op de bank van de lagere school naast Gerrit zat. Tien jaar oud waren we. Hij was, evenals ik, zo rood als een kraal. De Engelsen zeggen van een rijk man, dat hij met een zilveren lepeltje in zijn mond ter wereld is gekomen. Toen wij geboren werden, moet een rebelse schikgodin een partijdiploma onder onze eerste luier hebben gefrommeld. We waren warempel niet de enigen. De hele klas van het Amsterdamse nummerschooltje was door begeerte aangeraakt. Aan de meesters lag het zeer beslist niet. De bovenmeester was liberaal; dat wisten we, omdat de snodaard een solliciterenden meester na een proefles had uitgehoord. En de klasse-onderwijzer placht ons voor te houden, dat we nuttige en tevreden leden moesten worden van ״de werkende stand". Ons socialisme was drie turven hoog. Lach er niet om! Misschien waren we alleen maar opstandig. Maar ik geloof, dat ons socialisme toch ook weer niet zo heel ondiep stak. Het was tegelijkertijd een verweer en een initiatief. Een verweer was het tegen het verschil, dat je voelde, wanneer je de boeken uit de bibliotheek las en thuis in je eigen omgeving rondkeek. Glimlachende kostschoolknapen, die bij omes en tantes in Gelderland met vacantie gingen; jongens, die met Admiraal Snor in een ouwe schuit gingen varen en acht en veertig uur per etmaal pannekoeken aten, dkt was de wereld van onze boeken. De groezelige omgeving van de klas (nu ik er over schrijf ruik ik het klasse-luchtje weer), werkloosheid thuis en éénmaal in een jaar de jacht naar een kans om mee te mogen met wat later het Vacantie-kinderfeest is geworden (in mijn tijd werd er nog onder leiding van een paedagoog om geloot. ״Zo'n grote bal gehakt is lang niet mis, het lijkt wel of hij zegt: zeg hap eris."), dat was de werkelijkheid. Als ik dat socialisme van ons hummels ontleed met de koelheid van een man van boven de veertig, dan geloof ik inderdaad, dat het voor een groot deel een verweer was tegen het gevoel minder waard te schijnen dan de jongens uit de boeken. Maar het was toch ook meer dan een verweer. Maak ik het mijzelf nu wijs, of herinner ik me het werkelijk, dat wij ״socialisten" uit de vijfde klas van school io ons allemaal zo'n beetje voelden als Lord Lister alias John

10