De Partij

al wist, dat de uitslag zou tegenvallen. Dan sjokte je later in de avond een beetje katterig huis toe. De volgende ochtend las je getrouw ״Het Volk", maar de enige gedeelten, die je werkelijk belang inboezemden, waren de zinsneden, waarin de redactie haarfijn uitlegde, dat de tegenvaller, objectief bekeken, eigenlijk veel groter had moeten zijn, zodat de uitslag, goed beschouwd, nog zeer meeviel; en als de redactie de electorale situatie met veel vernuft had ontleed, wist ze bovendien nog altijd voldoende lichtpunten te ontdekken om voor de toekomst hoopvol gestemd te blijven; „....en de Internationale zal morgen heersen op aard...." De S.D.A.P. bezat historische tradities, zoals een regiment, dat een roemrijke geschiedenis met gewonnen veldslagen achter zich weet. Het zal, ja het moet nog even duren, voordat we met dezelfde vertrouwde klank ook van de Partij van de Arbeid als „de Partij" zullen kunnen spreken. Maar dat komt wel. De tradities waren bij de S.D.A.P. ook niet met een toverstokje gewrocht.

De oude vertrouwde S.D.A.P. bestaat vandaag niet meer. Tijdens het eerste congres, dat zij na de bevrijding hield en dat het laatste was in haar bestaan, heb ik een ogenblik aan die verdrietige middag van Januari 1933 moeten denken, die middag, in het redactie-vertrek van „Het Volk", toen de oude wereld met groot geraas bezweek. Een lawine zette zich in beweging; zij is nog niet tot stilstand gekomen. Ik dacht aan al die oude taainagels, die „de" Partij uit het niet te voorschijn hebben geroepen. Aan de vrouwen en mannen, weinig in getal, die stenen en modder aanvaardden als ridderorden; voor wie scheldwoorden slechts aanmoedigingen waren om voort te gaan. Ergens boven de hoofden van de congresgangers zweefden de herinneringen. Maar ook de gedachten aan de toekomst. Men zag de beeltenis van kameraden, die dit niet hadden mogen beleven. Toen het eenstemmige besluit viel de Partij op te heffen en die nieuwe Partij te helpen stichten, keek ik naar den Partij-voorzitter, Koos Vorrink. De tranen stonden hem in de ogen.

„Als Stuuf Beekman en Joop Eykman hier hadden kunnen zijn", zei hij me later, „dan zou de Partij van de Arbeid nog wel een ander gezicht hebben gekregen."

Is er één congresbezoeker geweest, die op dat ogenblik niet het gevoel had, dat zijn vestje te klein was geworden voor zijn borst? Die blij was om het besluit en melancholisch gestemd, omdat de oude S.D.A.P., „de"

8