De Partij

,VOORAANSTAANDEN" EN LEDEN

D

e leden van die oude Partij-afdeling? Ze waren verdeeld in twee categorieën: de ״vooraanstaanden" en de leden. Een maatstaf voor die verdeling kende niemand. De scheiding was ook niet officieel, maar zij was wel zeer werkelijk. Klaas Toornstra heb ik eens horen zeggen: ״Yoor&a,nstaanden_y dat zijn lui, die op feestvergaderingen altijd vooraan-zitten." Ik heb dit gezegde altijd meer dan een woordspeling gevonden. Die twee groepen gingen trouwens op voet van gelijkheid met elkander om. De vooraanstaanden keken niet neer op de anderen; de leden voelden geen ontzag voor de, och arme, nu moet ik het woord tóch gebruiken, voor de „intelligentia". Maar op de een of andere manier draaiden die twee groepen om verschillende middelpunten. "Wat het criterium was, dat hen scheidde? Dat kan ik niet onder woorden brengen. Ik herinner me een partijgenote, die altijd van zichzelf sprak als van „wij vooraanstaanden". Zij was krantenbezorgster van „Het Volk". Die functie moet men niet gering achten. Per saldo was zij het, die het dagelijkse contact met de kiezers onderhield, o zo!

Als ik op die oude partij-afdeling terugkijk, ligt er over het tafereel een waas van weemoed. Zoveel jaren van verwijdering, zoveel eeuwen van rampspoed hebben alle tegenstellingen verzacht. Het waren, ondanks scheiding in categorieën, allemaal dood-eenvoudige mensen. Ze waren arbeiders, negotianten, kantoorbedienden en zo. Er zijn vele manieren om tot het socialisme te komen, heb ik leren ontdekken; voor hen was er maar één weg geweest. Wie via een boekenkast tot de beweging komt, telt mij er geen haar minder om. Maar ik heb al mijn leven een zwak gehad voor leden van de Partij, die er bij waren gekomen, waarom, nou ja, omdat ze doodgewoon als socialisten waren geboren. Naarmate een mens ouder wordt ondervindt hij, dat er in de politiek (en niet alleen daar) meer misverstanden dan schurken rondlopen. Het aantal boze lieden in die oude partij-afdeling was echter opvallend gering. Ik heb later menig keer in mijn leven in slechter gezelschap moeten verkeren. Eerlijk gezegd, kan ik me er geen enkele herinneren, die in de volle zin des woords „slecht" was. (Met een paar van hen heb ik op voet van intieme vijandschap geleefd, maar ik weet nu niet meer waarom we toen kwaad op