Door storm en duisternis

'Lijsje en Marietje van Witsen', zei Willem, 'werken in een van de grote steden in een warenhuis. Veel is er niet te verkopen, maar dat hindert niet. Soms komen er mensen, die heel lang werk hebben om iets naar hun gading uit te zoeken. Als die dan weggaan, hebben ze weliswaar niets gekocht, maar Lijsje heeft dan meestal wel kans gezien een of andere mededeling die ze op de Engelse zender heeft gehoord in hun oor te fluisteren, die zij dan weer aan hun mannetjes doorgeven. Ik zie Marietje dikwijls', voegde Willem eraan toe, 'en we zijn nog steeds de beste vrienden... we hebben afgesproken, op de dag van de bevrijding trouwen we. Dan wordt het een dubbele feestdag.'

'Henk van Straten en Katelijne oefenen nog steeds vlijtig in jiu jitsu of judo, ik kan dat nooit uit elkaar houden', zei Lien, 'ze zijn trainers op een sportschool in Amsterdam, en waar geen N.S.B.er wordt toegelaten. Waar Toon de Wit precies uithangt, weet niemand; ik heb wel eens het gerucht gehoord, dat hij werk heeft gezocht en gekregen in een fabriek in Twente, waar ze precisie-instru-menten voor de moffen fabriceren...'

'Oh', voegde ze er haastig aan toe, toen ze zag dat de anderen verbaasd hun wenkbrauwen fronsten, 'volgens de berichten, die ik heb gekregen is Toontje nog altijd prima-prima... de precisie-instru-menten, die hij heeft gemaakt, zullen wel erg on-precies zijn, neem dat maar gerust aan. Het is bloed-gevaarlijk werk. Als ze hem op sabotage in die fabriek betrappen, gaat hij zonder vorm van proces tegen de muur.'

Ze bleven tot diep in de nacht praten. Na een paar uur slaap vertrokken Dirk en Willem terug naar hun oude schuit. Op de weg terug werd niet gesproken. Taeke roeide met regelmatige slagen de afstand van enkele kilometers over het meer. Hoog in de lucht klonk gebrom van zware vliegtuigmotoren.

'De Engelsen komen terug', zei hij, 'het zal mij benieuwen, welke Duitse stad vannacht heeft geleerd, dat je wel een oorlog kunt beginnen wanneer je wilt, maar dat anderen beslissen wanneer de oorlog eindigt.'

Toen ze later op die dag naar de Engelse zender luisterden, hoorden ze dat die nacht duizend Engelse bommenwerpers boven Berlijn waren geweest. En andere Britse bommenwerpers hadden de Roer-fabrieken in puin gegooid. Een paar dagen later zong heel Neder

60