'Het is voor een collectioneur een interessant onderwerp en binnen redelijke grenzen tegenwoordig ook niet zo kostbaar, er bestaat in onze tijd weinig belangstelling voor Bonaparte.' 'Hoe komt dat?
'Ik denk, dat de tegenwoordige tyran zoveel van ons denken in beslag neemt, dat niet veel mensen zich verdiepen in de tyran van honderd jaar geleden.'
Heinz Kaufmann voelt opeens de zenuwtrekkingen in de buurt van zijn hart zeer fel en zijn linker arm tintelt pijnlijk. Hij is kwaad. Waarom eigenlijk en op wie?
'Een mens moet een hobby hebben en bovendien, de mensheid zou haar tocht naar een hoger doel nooit kunnen volbrengen als de helden der geschiedenis er niet waren, die als voorbeeld dienen.'
'Mooi gezegd. Ik twijfel wel eens. Is Bonaparte die grote man geweest? Er zijn dwepers die zeggen: hij heeft nooit bestaan; het is het sprookje van de zonnegod; Appolion Bonaparte. Ik zeg: wanneer hij boven de middelmaat uitsteekt, dan doet hij dit alleen maar als Corsicaanse bandiet. Zijn regiem was de heerschappij van de onderwereld over Frankrijk en daarna over heel Europa. We leven nog altijd onder de ban van zijn propagandamachine.'
'Voorlopig houd ik mij aan het officiële vonnis van de geschiedenis.'
Dit gesprek vertelt Heinz Kaufmann aan Annie: 'Heinz, je hebt mij eens gezegd; dit is ons nieuwe vaderland. Over het land, dat ons als vluchtelingen opjoeg, praten wij niet meer. Stel je voor, dat Duitsland en Nederland met elkaar in oorlog raken en datje door beide landen opgeroepen wordt voor de militaire dienst, ik bedoel moreel opgeroepen. In welk land zou je dienst nemen?' 'Dat is een absurde vraag. Ik ben te oud om soldaat te worden en dus word ik nooit voor deze keus gesteld.' 'Jawel, maar wat zou je doen, indien je voor deze keus werd gesteld?'
96