De wereld is rond, maar mijn zolen zijn plat

'Zoiets heb ik ook al gedacht, maar in deze tijd verantwoordelijk zijn voor een kind ..

'Vreemd, nu is de tijd onzekerder dan ooit en nu wordt ons een

kind thuisbezorgd. Wij kunnen de verantwoordelijkheid voor

dit kind niet ontvluchten.'

'Totdat de moeder na de oorlog terugkomt.'

Kleine Trude wordt Trudi. Het leven van Heinz heeft opeens

doel en inhoud gekregen: het kind.

En dan in 1942 beslist één of andere geüniformeerde sadist dat Heinz naar een concentratiekamp moet. Volljude! De arische voorouders van Annie hebben nooit geleefd, maar evengoed bewerkstelligen ze, dat zij niet weg hoeft.

Annie heeft nu maar één levensdoel: Trudi grootbrengen en op de terugkeer van Heinz hopen. Zo glijdt dag na dag in de afgrond van het verleden.

September 194$: Heinz is terug. Daar zit hij, mager als een koperdraad, aan zijn rechter voet mist hij een teen; die hebben zijn gastheren met een nijptang afgeknepen; straf omdat hij in het kamp tegen de kampoverste niet onderdanig genoeg was. Hij is door de Russen bevrijd, die hem in de richting van Odessa hebben afgeschoven; met een wijde omweg is hij in Nederland teruggekomen.

'Ik ben in het Duitse volk blijven geloven, ook toen de Nazi's mij uit het land hadden verdreven. Ik hoopte op een Duitse revolutie, maar die is niet gekomen. De mannen zijn in dienst gegaan. Zij hebben de gruweldaden van de S.A. en de S.S. met hun militaire macht mogelijk gemaakt. De vrouwen hebben meer kinderen ter wereld gebracht dan ooit tevoren, de Duitse baarmoeders stonden gesloten achter de oorlogsleider. Zij hebben ons in treinen dwars door Duitsland gevoerd. Iedereen heeft ons zien voorbijgaan. Iedereen kon weten of vermoeden wat er met het menselijk slachtvee ging gebeuren, het had in de kranten gestaan en 't was door de radio gebruld, duizend keer, die Endlö-

106