Daar zaten wij, impressies over 'Londen '40-'45'

die hem ruim twintig jaar geleden het leven heeft vergald. De mannen hebben van huis lange bezemstelen meegenomen.

‘Op de schouder... het geweer.’

Rrrrt, daar zwaaien de bezemstelen.

‘Leg aan... geweer’... en een goede honderd vijftig namaak-geweren worden op Johnny gericht. Hij laat de mannen marcheren, sluipen, hardlopen, vallen, opstaan, weer vallen. Dilettantenwerk en desondanks boeiend door de diepe ernst, waarmee deze mannen bezield zijn.

Iedereen spreekt over de ongelofelijke vlijt, waarmee overdag in de bedrijven wordt gewerkt. Een kudde foreign correspondents heeft een rondreis langs de industrie gemaakt. Ze verkeren in alle stadia van verrukking, zó heeft de verbeten werkdrift van de arbeiders hen getroffen; nu ja: arbeiders... van hoog tot laag wordt er met fanatisme geploeterd. Het werk overdag in de fabriek is een voortzetting van de militaire training, die ze vrijwillig ’s avonds ondergaan. De arbeiders hebben vrijwillig een verlenging van de werktijd tot een maximum van 72 uur per week aanvaard. Elke industrie, die thans werkt, is een deel van de oorlogsindustrie.

Vanavond werd er aan de deur van onze flat gebeld. We hadden juist gegeten; de vrouwen deden de afwas.

Johnny staat voor de deur. Of hij even binnen mag komen. Hij wil iets bespreken. Hij doet ijselijk gewichtig. Het valt mij op dat hij een rijtje kleurige lintjes op zijn linkerborst heeft gespeld. Dat noemen ze hier: fruit salad. Ereteken van zijn glorietijd in Frankrijk. Johnny, de oud-ge-diende, de veteraan.

Hij komt spreken over het vraagstuk van de schuilkelders. Nu het menens gaat worden met de bombardementen, moet hij zorgen dat de schuilkelders in het gebouw tip-top in orde zijn. De maatschappij, die het enorme blok exploiteert, heeft in de huurprijzen verdisconteerd dat de woningen vrijwel bomvrij zijn. Acht verdiepingen (onze flat is op de achtste) van solide gewapend beton. Boven op het gebouw is een enorme daktuin. Alleen aan tuinaarde moet er een onmenselijk gewicht liggen. Het dak is een dubbele laag gewapend beton. Heel diep onder de huizendoos liggen de twee grote schuilkelders. Wie daarin zit, behoeft zich van de oorlog niet veel aan te trekken. Er zijn w.c.’s aangebracht, er is water en volop electrisch licht. Johnny doet nu de ronde door het gebouw, langs alle bewoners, om te zeggen dat de kelders gereed zijn voor de gasten. Wie wil kan bij hem een plaats reserveren. Dat doen we prompt. Plaatsen voor zeven personen, waarbij drie kinderen; dat zijn de eisen, die onze twee gezinnen stellen. We moeten zelf voor beddegoed zorgen, maar dat kan overdag blijven liggen; de kelders worden bewaakt.

64